15-ma’ruza. Mavzu. Dumalash va sirpanish podshipniklari. I. Mа`ruzа rеjаsi

ishqalanish sodir bo’ladi.
Val o’qiga tik kuchlarni qabul qilish uchun mo’ljallangan podshipniklar radial pod-
shipniklar deyiladi, val o’qi bo’ylab yo’nalgan kuchlarni qabul qilish uchun mo’ljallangan 
podshipniklar tirak podshipniklar deb, val o’qiga tik kuch bilan bir vaqtda uning o’qi 
bo’ylab yo’nalgan kuchlarni ham qabul qilish uchun mo’ljallangan podshipniklar esa 
radial-tirak podshipniklar deb ataladi. 

---

Yuqorida aytib o’tilgan podshipniklarning hamma turi ham mashinasozlikda keng 
ko’lamda ishlatiladi.
Sirpanish podshipniklari. 
Sirpanish podshipniklari tuzilishi jihatidan olganda ajralmaydigan va ajraladigan 
podshipniklarga bo’linadi. Hozirgi vaqtda ajraladigan podshipniklardan ko’proq foydalaniladi. 
Bunday podshipnikning asosiy elementi tayanch sirtiga yupqa antifriksion material qoplangan 
vkladish hisoblanadi (1.1-rasm). Vkladish maxsus podshipnik korpusi yoki to’g’ridan-to’g’ri 
mashina korpusiga o’rnatiladi. Sirpanish podshipniklarining ahamiyati zamonaviy texnikada 
alohida o’ringa ega. Lekin sirpanish podshipniklarida quyidagi afzalliklar bo’lganligi uchun 
ayrim hollarda ulardan foydalanish ma’qul ko’riladi: 
1. Кatta (1000 min
-1
gacha) chastota bilan ishlash hollarida dumalash podshipniklariga 
qaraganda ko’pga chidaydi.
2. Vallarni talab qilingan darajada aniq yo’nalishda o’rnatish imkonini beradi. 
3. Ajraladigan qilib tayyorlanganligi uchun uni valning istalgan qismiga o’rnatish mumkin. 
Bu ayniqsa tirsakli vallar uchun qo’l keladi. 
4. Zarb bilan ta’sir qiladigan mavjud bo’lgan hollarda podshipnikdagi moy qatlami bu 
kuchlarning salbiy ta’sirini kamaytiradi. 
5. Dumalash podshipniklaridan foydalanish mumkin bo’lmagan agressiv muhitli sharoitda 
(masalan, suvda) bemalol ishlay oladi. 
6. Diametri haddan tashqari (1 m dan ortiq) bo’lgan vallar uchun hozircha 
standartlashtirilgan dumalash podshipniklari ishlab chiqarilmaydi, sirpanish podshipniklari esa 
istalgan kattalikda qilib tayyorlanishi mumkin. 
15.1-rasm. Sirpanish podshipnigi – vkladish.