19-var Sug’orish turlari: namiqtiruvchi, namiqtiruvchi-sho’r yuvish, maxsus, muntazam, nomuntazam, liman sug’orish, yalpi (yoppasiga) sug’orishlar

59-VAR-3-savoli.. Iqlim mintaqalari va gidromodul rayonlar bo’yicha g’o’zani sug’orish rejimi va o’lchamlari. Shimoliy iqlim mintaqasidagi sizot suvlari chuqurda joylashgan (3–4 m) o’rtacha va og’ir qumoq bo’z tuproqlarda g’o’za gullash fazasigacha nisbatan erta muddatlarda bir marta 800–1000 m3/ga me’yorda, yengil qumoq tuproqlarda 14–16 kun oralatib 2 marta 600–800 m3/ga me’yorlarda sug’oriladi: birinchi sug’orish o’simlikda 3–4 chinbarg paydo bo’lganda va ikkinchi sug’orish shonalash davrida o’tkaziladi. Sizot suvlari yer yuzasiga yaqin joylashgan (1 m. gacha) o’tloqi tuproqlarda birinchi sug’orish muddati orqaga suriladi, ya’ni gullashga yaqin amalga oshiriladi. Og’ir qumoq bo’z-o’tloqi tuproqlarda (sizot suvlari 2 m atrofida) g’o’za gullashgacha bir marta 800–900 m3/ga, yengil qumoq tuproqlarda esa 600–700 m3/ga me’yorda sug’orilsa kifoya qiladi. Mazkur zonadagi sho’rlanmagan yerlarda g’o’zaning gullash fazasiga qadar tuproq namligini ChDNS ga nisbatan 65–70%, sho’rlangan yerlarda 70–75% dan yuqorida tutib turish maqsadga muvofiq hisoblanadi. G’o’za gullash davrigacha 20–25 kun oralatib sug’orilsa, gullash-meva to’plash davrida sug’orishlar oraligidagi davr 15–20 kunni tashkil etadi.Markaziy iqlim mintaqasida g’o’zani sug’orish soni va umumiy me’yori shimoliy mintaqadagiga nisbatan birmuncha oshiriladi. Toshkent viloyatidagi sizot suvlari chuqurda joylashgan (>3 m) bo’z tuproqlarda g’o’za 1–3–1 sxemada 5500 m3/ga umumiy me’yorda 5 marta sug’orilsa, 1–1,5 m chuqurlikda joylashgan o’tloqi-botqoq tuproqlarda 0–3–0 yoki 1–2–0 sxemada 3 martagacha 2800–3600 m3/ga umumiy me’yorda, botqoq-o’tloqi (0,5—1 m) tuproqlarda esa 2 marta sug’oriladi.

3-savol. Respublika bozor iqtisodiyotiga o’tishda melioratsiyadagi o’zgarishlar. Melioratsiyani o’zlashtirish obyektlari (iqlim, tuproq, gidrogeologik va gidrologik). Tuproqni har tomonlama yaxshilash, hosildorligi va iqtisodiy samaradorligini oshirish qishloq xo’jaligini kelgusidagi rivojining muhim masalalaridan biridir. Ishlab chiqarishning har qanday vositalaridan to’g’ri va samarali foydalanish ko’p jihatdan uning eng muhim xususiyatlarini qanchalik chuqur va har tomonlama o’rganishga bog’liq. Bu eng avvalo tuproqqa tegishli bo’lib, undan oqilona foydalanish, tuproqning unumdorligini oshirish, tuproqning sifati, bonitirovkasi, iqtisodiy bahosini, muxofazasini bilish, tuproqqa ishlov berish usullari, o’g’itlash, tuproqning fizik xossalari asosida, qulay agrotexnika muddatlaridan muayyan texnologik ketma-ketlikdan foydalanish, tuproq eroziyasiga, sho’rlanishiga, zichlanishiga va boshqalarga qarshi tadbirlar muayyan elementlar aniq qonunchilik yuli bilan boshqarishni talab qiladi. Maftun Kursdow, [04.02.2023 19:03] Don ekinlarini bir dalada ikki yildan ortiq joylashtirilishiga yo’l quyilmaydi. Lalmi yerlarda toza shudugorga ajratilgan yer maydonlari 25-30% va bedapoyasi 10 % bo’lgan 5-6 dalali g’alla va qator oralig’iga ishlov beriladigan ekinlarni almashib ekishni joriy etish nazarda tutildi. B) yerdan foydalanish va yerning sifatini aniqlash hamda baholashni tartibga solish chor-tadbirlari. Barcha yerdan foydalanuvchilar, chegaralarni oydinlashtirish va aniqlash, yerdan foydalanuvchilar (viloyat, tuman, xo’jalik yeregasi) yer munosabatlari tuzishni tartibga solish bo’yicha kompleks tadbirlar ishlab chiqilib oshirilmoqda.
Qishloq xo’jalik yerlaridan samarali foydalanish bo’yicha tadbirlar tizimida eroziyaga qarshi ishlar va yerlani rekul’tivasiya qilish amalga oshiriladi.
Paxtachilikni rivojlantirish sohasida qo’ydagi chora-tadbirlarni amalga oshirish muljalanadi:
-yerlani fosforli va kaliyli o’g’itlar solib hamda ko’p yillik begona o’tlarga qarshi gerbisidlar qo’llab, ikki yarusli puluglar bilan o’z vaqtida va sifatli shudgorlash;

Maftun Kursdow, [04.02.2023 19:03]

-boshoqli don ekinlari hosilini yig’ishtirish olingandan so’ng, takroriy ekinlar bilan band qilmasdan, har yili gektariga 10 tonna gung solib, maydonlarni joriy tekislash va yer/ni ekiwga tayyorlaw;
-900 ming gektar maydoning sho’rini har yili yuvish:
G’allachilikni rivojlatirishning chora tadbirlari.
-sug’oriladigan maydonlarda boshoqli don hosildorligini oshib borishi hisobga g’o’za orasiga ekiladigan g’alla maydonlari qisqartirilib boriladi.