XI bob. Iqtisodiy va ijtimoiy huquqlar
l-§. Iqtisodiy va ijtimoiy huquqlar tushunchasi
Fuqarolarning normal hayot kechirishi, tabiiy va m a’naviy
boyliklardan foydalanishi, bilim olishi, mehnat qilishi, s o g ‘lig‘ini
saqlashi uchun tegishli imkoniyatlar bo'lishi shart.
Bu imkoniyat-
lar davlat tom onidan yaratiladi va ulardan foydalanish uchun qo
nun doirasida huquqlar o'rnatiladi. Bunday huquqlarning asosiylari
Konstitutsiyada belgilanadi.
Fuqarolarning mulkka egalik qilish, mehnat qilish, dam olish,
nafaqa olish,
tibbiy xizm atdan foydalanish, bilim olish, ilmiy va
texnikaviy yu tu q lard an foydalanish kabilarga bo'lgan huquqlari
“Iqtisodiy va ijtimoiy huquqlar” deb belgilangan. Bu huquqlar
davlat tomonidan o'rnatilib, davlatning
iqtisodiy qudrati oshib bo-
rishi, im koniyatlarining kengayishi natijasida kengayib boradi. Bu
huquqlardan foydalanish orqali fuqarolar o'z yashash sharoitini o'zi
ta’minlaydi. Iqtisodiy va ijtimoiy huquqlar iqtisodiy va ijtimoiy mu
nosabatlarni ta rtib ga soladi.
O'zbekiston Respublikasi Konstitutsiyasining IX bobi “Iqti
sodiy va ijtimoiy huquqlar” deb atalib, uning alohida moddalarida
belgilangan qoidalar, fuqarolarning turm ush tarzi normal bo'lishini
ko'zda tutadi.
O'zbekiston Konstitutsiyasida belgilangan iqtisodiy-ijtimoiy
huquqlar doirasi, qo'llanish tarzi hech
qanday demokratik davlat-
lardan kam em as va belgilangan qoidalar xalqaro hujjat norma-
lariga va ularda belgilangan talablarga mosdir.
O'zbekiston fuqarolari uchun belgilangan ayrim iqtisodiy
huquqlar, 0 ‘zbekistonning demokratik yo'ldan borayotganligi,
jahon tajribasiga tayanish, bozor
munosabatlariga asoslangan
jamiyat qurish m aqsadining haqiqiy isbotini korsatadi. Masalan,
Mulkdor bo'lish huquqi”. Ayrim iqtisodiy huquqlar esa, yuqori-
dagi holatlarga asosan yangicha mazmunda, sharoitga mos ravish-
da talqin qilindi.
M asalan, “Mehnat qilish huquqi” Sobiq tuzum
davrida ham “M eh n at qilish huquqi” bo'lsa-da, albatta, mehnat
qilish burch sifatida ham belgilab qo'yilgan edi. Bu erkin mehnat
qilish tamoyiliga zid edi.
169
www.ziyouz.com kutubxonasi
Mustaqillik davrida Konstitutsiyada belgilangan iqtisodiy-ijti-
moiy huquqlardan foydalanish natijasida fuqarolar o'z hayotini o'zi
xohlagancha qurish, moddiy ne’m atlardan
foydalanish imkoniyat-
lari kengayib bormoqda.
Do'stlaringiz bilan baham: