2- maruza. Ona platalar va unga ulanadigan qurilmalar tasnifi Mavzuni o’zlashtirish rejasi

2- maruza. Ona platalar va unga ulanadigan qurilmalar tasnifi


Mavzuni o’zlashtirish rejasi:

1. 
   Ona (Tizimli) platalar to’g’risida asosiy tushunchalar;
   
2. 
   Tizimli platalarning tuzilishi;
   
3. 
   Tizimli platalarni tanlash.
   
4. 
   Ona platada most, shina va slotlar vazifalari
   

Maruzanimg maqsadi:
Talabalarga zamonaviy kompyuterlarning tizimli platalari va ularning asosiy ko’rsatgichlari to’g’risidagi asosiy tushunchalarni berish va ular bilan ishlash malakasini hosil qilish.


Mavzuning tayahch iboralari:

Tizimli plata.. LPX. ATX. Micro ATX. Flex. WTX. Tuzilishi. Formfaktor. Nuqsonlar. Bartaraf etish. Tanlash.

Tizimli platalar to’g’risida asosiy tushunchalar


Atamalari: Tizimli plata, ona plata, asosiy plata, bosh plata, sistemnaya plata, osnovnaya plata, glavnaya plata, materinskaya plata, system board, mother board, main board.
Vazifalari: Kompyuterning eng asosiy qurilmalaridan biri bo’lib, turli elektron qurilmalarni, mikrosxemalarni kompyuterga o’rnatishga, shu qurilmalarni maxsus aloqa kanallari orqali bitta tizim qilib bir-biri bilan bog’lashga hamda ularning bir-biri bilan moslikda faoliyat yuritishini nazorat qilib borishga xizmat qiluvchi moslamadir. Ya’ni, kompyuterning qurilmalari bir oilaning farzandlari bo’lsa, tizimli plata ularni tarbiyalab, hol-ahvolidan xabardor bo’lib turuvchi, hamjihatlikda yashashini nazorat qilib turuvchi onasidir. Shuning uchun ham bu qurilma «ona plata (materinskaya plata)» deb ham ataladi.
Asosiy turlari: Zamonaviy tizimli platalar - o’zlarining fizik hamda texnik imkoniyatlari (parametrlari) hamda shu plata o’rnatilishi mumkin bo’lgan tizimli blok korpusining tipini bildiruvchi parametrlari - formfaktorlari (form factor) bilan bir-biridan farq qiladi. Tizimli platalarning formfaktorlari standart (ya’ni, o’zaro mos keluvchi) va standart bo’lmagan (ya’ni, faqat o’ziga xos) kabi turlarga bo’linadi.
Hozirgi paytda quyidagi standart formfaktorli tizimli platalar keng tarqalgan:
- Baby – AT (eskirgan turi, hozirgi paytda ishlab chiqilmayapdi);
- To’liq o’lchamli AT (eskirgan turi, hozirgi paytda ishlab chiqil-
mayapdi);
- LPX (eskirgan turi, hozirgi paytda ishlab chiqilmayapdi);
- ATX (zamonaviy turi);
- Micro – ATX (zamonaviy turi);
- Flex – ATX (zamonaviy turi);
- NLX (zamonaviy turi);
- WTX (keyingi yillarda ishlab chiqilmayapdi);
Hozirgi paytda Intel kompaniyasi tomonidan ishlab chiqilayotgan standart tizimli platalarning ayrim formfaktorlari to’g’risidagi ma’lumotlar 3.1-jadvalda keltirilgan.
Standart bo’lmagan tizimli platalarga Compaq, Packard Bell, Hewlett – Packard kompaniyalarning mahsulotlari misol bo’la oladi.