2-ma’ruza : releli himoyaning tuzilish sxemasi

 Yerga tutashgan liniyani aniqlaydigan himoya 
Yerga tutashuv toklarining liniyalar orasida taqsimlanishi 2.16-rasmda ko‘rsatilgan.
Yerga tutashgan liniyada nol ketma-ketlik toki qolgan liniyalardagi nol ketma -ketlik 
toklarining yigindisiga teng. Bu belgidan himoyani bajarish uchun foydalaniladi. 
 Yerga tutashuv toklarining liniyalar orasida taqsimlanishi 
Himoyani ishga tushish toki
Ihi= KzIso‘
bu erda Kz - chetlashtirish koeffitsienti, hayallash vaqtiga ega bo‘lmagan himoya uchun 
Kz=4

5 va hayallash vaqtiga ega bo‘lgan himoya uchun Kz= 2

2,5; Is.o‘ - yerga tutashgan 
liniyaning o‘z sig’im toki (boshqa liniyada yerga tutashuv bo‘lganda) 
Himoyani sezgirligi Ks= Ie / Ihi 
bu erda Ie=3Io - eng kam liniya ishlaydigan rejim uchun yerga tutashuv 
toki. Havo liniyalari uchun Ksі1,5 va kabel liniyalari uchun Ks Ј1,25 bo‘lish kerak. 

---

Himoyani bajarish uchun havo liniyalarida uch transformatorli nol ketma-ketlik tok 
transofrmatorlaridan, kabel liniyalarida esa nol ketma-ketlik tok transformatorlaridan 
foydalaniladi. 
 
Rele himoyasi va avtomatika qurilmalarning ishlash prinsiplari 
Rele himoyasi va avtomatika qurilmalari shikastlanish yoki normal bo‘lmagan 
rejimlarning xarakterli belgilaridan foydalanib bajariladi. Masalan qisqa tutashuvning 
xarakterli belgilari tokning ortishi va kuchlanishning pasayishidir. SHikastlangan elementni 
aniqlash usuli bo‘yicha himoyalar nisbiy va absolyut tanlashga ega bo‘lgan himoyalarga
bo‘linadi. Hisbiy tanlashga ega bo‘lgan himoyalarga tok , yo‘naltirilgan tok va masofa 
himoyalari kiradi. Tokning o‘zgarishidan taosirlanib ishlaydigan himoyaga tok himoyasi deb 
ataladi. SHikastlanish vaqtidagi tokning yo‘nalishiga asosan ishlaydigan himoyaga 
yo‘naltirilgan tok himoyasi deb ataladi. Kuchlanish va tokning nisbatiga asosan ishlaydigan 
himoyaga masofa himoyasi deb ataladi. Kuchlanish o‘zgarishiga asosan ishlaydigan
himoyaga kuchlanish himoyasi deyiladi. Asolyut tanlashga ega bo‘lgan himoyalar
himoyalanayotgan oboektning kirishi va chiqishidagi (boshlanishi va so‘nggidagi) bir xil elektr 
kattaliklarini taqqoslashga asoslangan. Ularga ko‘ndalang va bo‘ylama differensial himoyalar
kiradi. Avtomatik chastotaviy engillashtirish qurilmasi (ACHE) chastota o‘zgarishiga asosan 
ishlaydi. ACHE qurilmasi uchun kirish signali bo‘lib asosan chastotaga proporsional kuchlanish 
hisoblanadi. Avtomatik qayta ulash (AQU) va rezervni avtomatik ulash (RAU) qurilmalarining 
kirishlariga diskret signallar beriladi. Bu signallar rele himoyasining ishlaganligi va 
viklyuchatellarning holati to‘g’risidagi informatsiyaga ega bo‘ladi.