2-ma’ruza : releli himoyaning tuzilish sxemasi

 Izolyasiyani nazorat qilish qurilmasi 
Izolyasiyani nazorat qilish qurilmasi yerga tutashuvdan himoyaning eng sodda turlaridan 
biridir. Qurilma nol ketma-ketlik kuchlanishidan foydalanib bajariladi. Elektr bog’lanishga ega
bo‘lgan elektr tarmog’ining har qanday nuqtasida yerga tutashuv bo‘lganida izolyasiyani 
nazorat qilish qurilmasi signal beradi. Hazoratchi personal liniyalarni navbat bilan uzib yerga 
tutashgan liniyani aniqlaydi. 
Hol ketma-ketlik kuchlanishini olish uchun 3 cho‘lg’amli 5 sterjenli HTMI turdagi
kuchlanish transformatorlaridan foydalaniladi. Izolyasiyani nazorat qilish qurilmasini
bajarish usullari ko‘p, ulardan ikkitasi (2.15-rasmda) keltirilgan. 
Faza kuchlanishlariga ulangan uchta minimal kuchlanish relelaridan tuzilgan izolyasiyani 
nazorat qilish qurilmasi (2.15-rasm, a) quyidagicha ishlaydi. Yerga tutashuv sodir bo‘lganda 
yerga tutashgan fazaga ulangan minimal kuchlanish relesi ishlaydi va yerga tutashuv to‘g’risida 
signal beradi.
Kuchlanish transformatorlarining nol ketma-ketlik filptr sxemasi bo‘yicha maxsus 
cho‘lg’amiga ulangan maksimal kuchlanish relesi KV dan iborat qurilmagi (2.15-rasm, b) KV 
rele yerga tutashuv hosil bo‘lganda nol ketma-ketlik kuchlanishi ta’sirida ishga tushib signal 
beradi. 
Izolyasiyani nazorat qilish sxemasini faza kuchlanishlariga ulangan 3ta volrtmetr
yordamida bajarish mumkin . Normal rejimda volptmetrlar bir-biriga teng bo‘lgan faza
kuchlanishlarini ko‘rsatadi. Volptmetrlar ko‘rsatishida farq hosil bo‘lishi yerga tutashuv yuz 
byerganligini bildiradi.

---

Izolyasiyani nazorat qilish qurilmalari 
Izolyasiyani nazorat qilish qurilmasida signal olingandan keyin liniyalarni uzib ulash 
yo‘li bilan yerga tutashgan liniya aniqlanadi. Liniya soni ko‘p bo‘lgan elektr stansiyalar va
podstansiyalarda bunday usul yerga tutashgan liniyani etarli tezlik bilan topish imkonini 
bermaydi. SHuning uchun umumiy izolyasiyani nazorat qilish qurilmasidan tashkari Har bir 
liniya uchun aloxida signalga ishlaydigan yerga tutashuvdan himoya o‘rnatiladi.