2-mavzu. Yog’och, materiali xomashyolarini yo’nish, qirqish, kesish, o’yish, yig’ish va biriktirish texnologiyasi

 Morpech iskanalar-4 dona bo’lib, tig’ining kengligi 5, 8, 12 mm gacha bo’ladi. 
Bu iskanalar buyumlarga o’yilgan naqshlarning chetlaridagi zanjira, xoshiya, 
yarim doiralar, nuqtalar chiqarishda ishlatiladi. Morpech iskana ham bolg’acha 
yordamida urib ishlatiladi. 
 Kovza iskanalar– 3 dona bo’lib, tig’ining kengligi 5, 8, 12 mm gacha bo’ladi. Bu 
iskanalarning to’g’ri tig’li va egri tig’li deb yuritiladigan turlari bor. Kovza 

---

iskanalar buyumlarning yuziga o’yilgan naqsh chiziqlarning ustiga uch qirrali 
qavariq yo’llar chiqarish va parallel chiziqlar tushurishda ishlatiladi. 
Yuqorida ko’rsatiladigan o’ymakorlik asboblari bilan buyumlarga istalgan 
naqshni o’yish mumkin. 
Hamma yog’ochlar daraxtlarning turiga qarab, qattiq va yumshoq 
guruppalarga bo’linadi. Yumshoq gruppalarga bo’linadigan daraxtlar igna bargli 
daraxt bo’lib meva bermaydi. Qattiq gruppalarga bo’linadigan daraxtlar yirik 
yaqroqli bo’lib, mevali daraxt hisoblanadi. Igna bargli yog’ochlar yengil bo’lgani 
uchun ularni bir joydan ikkinchi joyga tashish oson. Igna bargli daraxtlarning 
taxtasi to’g’ri, silliq bo’lib, ulardan sifatli buyumlar tayyorlanadi. 
Yog’och o’ymakorligida ishlatiladigan daraxt turlari asosan quyidagilardan 
iborat: 

Armug’on-qalin po’stlog’i, yog’ochli yumshoq, yengil, oqish tusli bo’lib, 
yillik xalqalarni aniqlash qiyin, kam chatnaydi, toblanmaydi. O’ymakorlikda 80-90 
yoshdagilari ishlatiladi. 

Qarag’ay-ignabargli daraxtlardan bo’lib, tik va to’g’ri o’sadi, yorish, 
arralash va randalash juda oson. Qarag’ayning po’stlog’i qalin, to’q jigarrang, 
yog’ochli oqish pushti rangli smolali bo’lib, namga chidamlidir. Uning yillik 
xalqalari aniq ko’rinadi. Qarag’aydan qurilishda, kemasozlikda, duradgorlikda 
keng foydalaniladi, o’ymakorlikda juda kam, asosan panjara to’qish uchun 
ishlatiladi. 

Terak-ikki xil bo’ladi, baqaterak va mirzaterak. Baqaterakning po’stlog’i 
silliq, rangi oq-ko’kish bo’lib, tanasi uncha to’g’ri bo’lmaydi, yog’ochi oqish 
tuslidir. Mirzaterakning po’stlog’i sarg’ish silliq, tanasi to’g’ri bo’ladi. Yog’ochi 
oqish tusda bo’lib, o’ymakorlikda keng qo’llaniladi. Undan bog’dodi eshiklar 
tayyorlanadi va panjara to’qiladi. 

Oqqayin– po’stlog’i oqish, unchalik qalin emas, yog’ochi qattiq, oqish, 
yillik xalqalari aniq bilinmaydi. Oqqayin o’ymakorlikda kam ishlatiladi. Undan 
asosan faner ishlab chiqariladi.