2 mundarija

 
Nazorat uchun savollar. 
1. Xom ashyoni saralash jarayoni kanday kechadi? 
2. Xom ashyolarni saralashning kanday usullari sizga ma’lum? 
3. Xom ashyo silikat sanoatlarida kanday jixozlar yordamida dozalanadi? 
4. Dozalash va ta’minlash jarayonlarini kanday sharoit va jixozlar yordamida birgalikda 
olib borish mumkin?  
 
20-Mavzu: Yupqa keramik buymlarni quritish. Glazurlash va kuydirish 
jarayonlari. 
Reja 
1. Glazur turlari 
2. Rangli sirlar 
3. Glazurlarning klassifikatsiyasi 
 
Glazur - keramika mahsuloti yuzasida oynali qoplama. Bundan tashqari, keramik 
materiallarni pishirish jarayonida surtilgan va kuydirishdan so'ng mos qoplamani beradigan 
boshlang'ich material yoki materiallar aralashmasi glazur deb ataladi. Qadimgi Rossiya 
davridan beri va zamonaviy professional muhitda glazurni sir deb ham atashadi
Yaltiroq amaliy va badiiy maqsadni bajaradi: u sopol idishni namlik o'tkazmaydigan qilib 
qo'yadi va loyga silliq, tekis sirt beradi, uni ba'zan keyingi bo'yash uchun substrat s ifatida 
ishlatishadi. 
Glazur turlari 
Glazurlar shaffof, rangsiz yoki bo'yalgan, yaltiroq bo'lishi mumkin. 
Sirning asosi kaolin, kvarts va dala shpati bo'lib, ular qo'rg'oshin borosilikat, selen -
kadmiy bo'lishi mumkin. Sirga metall oksidi ham qo'shiladi. 
Tayyorlash usuliga qarab, sirlar xom va fritlangan bo'linadi Xom sirlar barcha tarkibiy 
qismlar maydalanadi va sirning ma'lum zichligiga qadar suv bilan aralashtiriladi. sirni 
olish uchun aralashmaning tarkibiy qismlari odatda 1200-1300 ° S haroratda, silliq yuza 
hosil qilib eriydi
Sirlar 2 ga bo'linadi Qattiq va past eriydigan sirlar Olovga chidamli buyumlar chinni,
qattiq fayans uchun ishlatiladi. Ularning erish nuqtasi 1125-1360 ° S dir. Mayolikada 900-
1100 ° S haroratda eriydigan sirlardan foydalanadi. 

---

113 
Rangli sirlar 
Chinni va mayolika mahsulotlarini bezash uchun ko'pincha yorqin rangli sirlar ishlatiladi. 
Rang oksidlar va metall tuzlarini rangsiz sirga kiritish orqali erishiladi. Shunday qilib, kobalt 
(II) oksidi CoO ochiqdan to'q ko'kgacha rang beradi; xrom (III) oksidi - yashil, va qalay 
borligida - oq; mis (II) oksidi yashil, ko'k-yashil rangli sirlarni, shuningdek, mis-qizil rangdagi 
sirli oynalarni tiklash uchun ishlatiladi; marganets bilan birikmalar jigarrang, pushti ranglar 
beradi; temir (III) oksidi - sariq va qizildan jigarrang va qora ranggacha va boshqalar.