2 mundarija

технологиялар 
4. Chinnining qisqacha yaratilish tarixi, ta’rifi va ishlab chiqarish 
инновацион texnologiyasi. 
Mavzuga oid tayanch so’z va iboralar. 
Nazorat savollari. 
*** 
Kirish so’zi. 
Nafis keramika buyumlari qatoriga birinchi navbatda sopol (fayans) va chinni 
buyumlari kirishi ko’pchilikka ma’lum. 
Sopol buyumlari juda qadim zamonlarda ham ishlatilgan. Bu fikrni arxeologik 
va geologiya-qidiruv ishlari natijasida topilgan pishiq, turli rang berilgan, usti 
sirlangan yoki sirlanmagan, uy ro’zg’orda ishlatiladigan buyumlarning qoldiqlari 
tasdiqlaydi. Bu topilmalarni chuqur taxlil qilinganda ularning tarkibi tuproq, qum 
va boshqa birikmalardan tashkil topganligi ma’lum bo’lgan. Ko’p mablag’ va 
ishlov talab etmaydigan, ba’diiy bezakli, sopol buyumlariga bo’lgan extiyoj juda 
katta. Shuning uchun bu soxani yanada rivojlantirish, yanada ko’rkam mahsulotlar 
ishlab chiqarish maqsadga muvofiqdir. 
1. Nafis keramika tushunchasi. 
Nafis keramika buyumlari qatoriga bir tarkibli va zich strukturali pishgan yoki 
mayda zarrachali (mayda g’ovakli) sopollakka ega bo’lgan va keramika 
texnologiyasi asosida olingan buyumlar kiradi. Bunday buyumlar “qo’pol” 
keramika buyumlaridan sopalagining kesimida ko’z ilg’ab oladigan ko’p tarkibli 
strukturaning yo’qligi bilan farqlanadi. 
Buyumlarning rangi yoki sopalakning massivligi nafis keramika bilan 
“qo’pol” keramikani ajratuvchi faktor bo’laolmaydi. Masalan, rangli chinni va 
cherepista, steatitli buyum va shamot g’ishti keramika sohasi turli guruxlarining 
vakillari bo’lishiga qaramasdan bir hil rangga ega bo’lishi mumkin. Shu bilan birga 
bir guruhga kiruvchi buyumlar ishlatilayotgan xom-ashyo va maqsadga ko’ra oq 
rang yoki turli ranglarga boyalgan bo’lishi mumkin. 
Nafis keramika buyumi ishlab chiqirishda xom ashyo tozaligiga qoyilgan 
talablar kuchli bo’ladi. Xom ashyolarni qayta ishlash jarayoni ham murakkab 
o’tadi. Xaridorning estetik talablaridan kelib chiqqan holda qoliplangan buyumlar 
yuzasiga ishlov berish ham murakkab kechadi. 

---

115