2 Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги заҳириддин муҳаммад бобур номидаги андижон давлат университети табиий фанлар факультети
NA’MATAK O’SIMLIGINING DORIVORLIGI VA IQTISODIY
Download 3.53 Mb. Pdf ko'rish
|
biologiya fanining dolzarb muammolari
|
NA’MATAK O’SIMLIGINING DORIVORLIGI VA IQTISODIY
AHAMIYATI. A.M.Abitqoriyev., M.Z.Abdutolipov. Andijon Davlat Universiteti Tabiat in’om etgan har bir ne’mat foydali xususiyatga ega. Shu o’rinda na’matak ham inson uchun eng foydali ne’matlardan biri. Na’matak o’simligi ko’plab biologik moddalarga boy o’simlikdir. Na’matakning ildizidan tortib, mevasigacha shifobaxsh xususiyatga ega bo’lib, birinchidan tabiiy va zararsiz, ikkinchidan esa iqtisodiy tomondan hamyonbopdir. Na’matak o’simligi ko’plab kasalliklarning oldini oladi va davolaydi. Quyida o’simligining ba’zi xususiyatlarini kimyoviy preparatlar ya’ni dori vositalari bilan taqqoslab ko’ramiz. 85 Gripp kasalligi o’tkir virusli yuqumli kasallik bo’lib, bu kasallikning oldini olish uchun na’matakning damlamasi va sharbat va shinnilarini me’yoriy is’temol qilish bu kasallikdan xalos qiladi. Grippning oldini olish va davolashda qo’llaniladigan kimyoviy dori vositalari ham ko’plab topiladi.1-jadvalda keltirilgan. 1-jadval Gripp kasalligini oldini olish va davolashda qo’llaniladigan Dori vositalarining nomlari Narxlari Dori vositalarining nomlari Narxlari Antigripp (tabletka 10 dona) 1800-2000 so’m Vrsggripp (tabletka 4 dona) 2500 so’m Rinomaks (tabletka 10 dona) 6500-9000 so’m Nol gripp ((tabletka 4 dona) 2500 so’m Insti (parashok 1 ta paketi) 1800-2000 so’m Orvinet (tabletka 10 dona) 5000 so’m Taylol Xod (parashok 1 ta paketi) 2500-3000 so’m Gripgo (tabletka 10 dona) 5000 so’m Thera Flu (tabletka 10 dona) 6800-9000 so’m Stretolette (tabletka 2x9 dona) 9200-10000 so’m Parasitamol (tabletka 10 dona) 1000-2000 so’m Organizmning immun tizimini oshirish va organizmning ba’zi bir vitaminlarga bo’lgan talabini qondirishda na’matak foydali hisoblanadi. Avitaminoz kasalligini oldini oladi va davolaydi. Organizmning immun tizimi va vitaminlarga bo’lgan talablarini qondirish uchun kimyoviy dori preparatlaridan: Imunomodulin - 25000 – 30000 so’m, immunal – 15000 - 20000 so’mni tashkil qiladi. Organizmning muhim organlaridan biri bu jigardir. Organizmni turli zararli moddalardan tozalaydi, va yana bir qancha hayotiy muhim jarayonlarni bajaradi. Na’matak mevasidan tayyorlangan damlamani ichish jigar kasalliklarni oldini oladi. Na’matak juda yaxshi surgi va organizmlardagi qon tomirlaridagi tiqinlar (shlak) larni ketkazuvchi xususiyati borligi xam aniqlangan. Ushbu kasalliklarning kimyoviy dori vositalaridan foydalanilsa, 2-jadvalda keltirilgan dori ishlatildi. Bundan tashqari o’simlikning mevalardan tayyorlangan damlama o’pka sili, jigar, o’t qopchasini (pufagi) ni yalig’lanishi, terlama (tif), qizilcha, ichak, buyrak, qovuq kasalliklarini kasalliklarni davolashda foydalaniladi. Shu bilan birga na’matak mevasi asosida qilingan qaynatma qon to’xtatuvchi, tana xarorratini tushiruvchi tushiruvchi sifatida iste’mol qilinadi. Mevasi tanaga quvvat bag’ishlaydi, moddalar almashinuvini yaxshilaydi, buyrak va siydik yo’li kasalliklarini davolashda siydik yo’li kasalliklarni davolashda siydik haydashi uchun ishlatiladi. Barglaridan tayyorlangan qaynatma me’da og’riqlariga foydasi nihoyatda katta 86 hisoblanadi. Bu ne’mat shunchalik foydali, shifobaxsh va zarur ne’matki, uning bir o’zi butun bir dorixona o’rnini bosishi mumkin. 2-jadval Buyuk sharq allomasi Abu Ali ibn Sino bemorlarning davolashda na’matak o’simligini mevasi, bargi va guli ildizidan tayyorlangan damlama qaynatmalaridan ichish va mevalarini is’temol qilishni tavsiya qilar edi. Olimning aniqlashicha, na’matakning barcha turlari tozalovchi va suyiltiruvchi xususiyatga egadir. U quloqdagi qurtlarni o’ldiradi, quloq shang’illashi va g’uvullashiga, tish og’rig’iga foyda qiladi. O’simlikning yovvoyi turlarining mevasi peshonaga chaplansa, bosh og’rig’idan xalos bo’ladi. Barcha turlari burun teshiklaridagi tiqinmalarni ochadi. U tomoqdagi va bodomsimon bezlardagi shishlarga ham foyda ekanligini aniqlagan va foydalangan. Ushbu kasalliklarni kimyoviy dori vositalari 2-jadvalda keltirilgan. Kimyoviy preparatlarni muntazam is’temol qilish me’da–ichak va jigar, buyrak kabi hayotiy muhim organlarning funksiyasini buzadi. Xususan og’riq qoldiruvchi (Bol nol, Dollex, Sinepar) kabi tabletkalar vaqtinchalik og’riq qoldiruvchi hisoblanadi. Bu qatordagi dori vositalarini ko’p miqdorda ichish me’daning shilliq pardasini yemirib, o’tkir surunkalik kasalli gastrit kasalligiga sabab bo’ladi. Ayniqsa xomiladorlik davrida bo’lajak onaning dori tabletkalarini ichish tug’ulajak farzandga har tamonlama ta’sir qiladi. Bu esa yurtimiz poydevori bo’lgan farzandlarga juda katta ta’sir qilishi mumkin. Surgi vositasi sifatida Jigar va o’t kasalliklarini davolashda Dori vositalarining nomlari Narxlari Dori vositalarining nomlari Narxlari Filtrum (tabletka 10 dona) 9200-10000 so’m Alloxol (tabletka 10 dona) 1500-2000 so’m Akrivlangan ko’mir (tabletka 10 dona) 1000-1200 so’m Apkosul (tabletka 10 dona) 23000-25000 so’m Senadeksin (tabletka 10 dona) 4000-4500 so’m Essel forte (kapsula 10x5) 36000 -40000 so’m Bisokodil (tabletka 10 dona) 3500-4000 so’m Esensial (kapsula 10x5) 45000-50000 so’m Pikalaks (tabletka 10 dona) 6500-7000 so’m Og’riq qoldirish uchun ishlatiladigan Me’da kasalliklarini davolashda Dori vositalarining nomlari Narxlari Dori vositalarining nomlari Narxlari Bolnol (tabletka 10 dona) 5000-6000 so’m Omes (tabletka 10 dona) 1000-1500 so’m Dollex (tabletka 10 dona) 7000-8000 so’m Pankirazol (tabletka 10 dona) 4000-6000 so’m Sinepar (tabletka 10 dona) 7000-8000 so’m Festal (tabletka 10 dona) 3500-4000 so’m 87 Zamonaviy tibbiyotda na’matak mevasidan damlama, ekstrakt va ho’l mevasidan sharbat hamda hapdori va xolosis kabi dorivor vositalar tayyorlanadi. Mazkur dori vositalari avitaminoz va ateroskerosni davolashda o’t haydash maqsadida ishlatiladi. Karotolin preparati, qo’tir, qichima, ekzema, psoriaz kabi teri kasalliklarini davolashda qo’l keladi. O’simlikdan samarali foydalanish yuqorida bayon qilingan kasalliklarni oldini olib, katta iqtisodiy natijalarga erishish mumkin. Har bir inson yil davomida xilma xil ta’sirlar natijasida turli kasalliklar bilan og’rishi mumkin. Turli so’rovlar va suhbatlar davomida natijasida bir kishi eng ko’p miqdorda is’temol qilinadigan dori vositalari, og’riq qoldiruvchi tabletkalar ekanligi aniqlandi. O’rta xisobda bir oyda bir marta og’riq qoldiruvchi biron bir kasallikni davolash uchun tabletka 2000-3000 so’mni, bir yilda esa 24000- 36000 so’m miqdordagi summani xarajat qilishga to’g’ri keladi. Organizmdagi deyarli barcha kasalliklarni kelib chiqishiga asosiy sabab bu organizmning imunitetini pasayishi va yo’qolishidan. Na’makat damlama va qaynatmasini, mevasini is’temol qilishni xar bir kishiga tavsiya qilaman. Na’matak asosan tog’ va to’qay hududlarida uchrasada, o’simlikni xar bir xonadanda xam o’stirish imkoni bor. Uncha katta bo’lmagan sershox butani shaxar va kichik namunali turar joylarida ko’paytirish imkoni bor. O’simlikdan to’g’ri foydalanib uni xar bir xonadon boyligi qatoriga qo’shsa, eng avvalo eng katta boylik salomatlikga erishib turli kasalliklarni oldini olib qanchadan qancha pullarni tejagan bo’ladi. Na’matakni iqtisodiy foydasi taxlili shuni ko’rsatadiki, agar mevasini sotib oladigan bo’lsak 1 kilogrammi 3000-5000 so’mni tashkil qilsin. Mevasidan damlama yoki qaynatma tayyorlab kunlik kun tarkibiga aylantiradigan bo’lsak, kami bilan xisoblanganda 10000-20000 so’mlik (bir oyda) kimyoviy tabletka dorilarini qabul qilishdan yaxshi natija beradi. O’simlikni o’zimiz yetishtirib yoki dalalardan terib kelib to’g’ri foydalansak o’z salomatligimizni tekinga sotib olgan bo’lar edik. Download 3.53 Mb. Do'stlaringiz bilan baham: 
|