2021, №1 issn 2010-7498 kasb-hunar ta’limi ilmiy-uslubiy, amaliy, ma’rifiy jurnal №1

МЕТОДИКА
нинг маъноси ва мақсадлари яхлитлиги асо-
сида яратилган ва шахсий кўрсаткичларни 
ривожлантиришнинг энг муҳим шарти сифа-
тида иштирок этадиган ўзаро таъсирлашув 
ва ўзаро муносабатларнинг махсус типи би-
лан тавсифланади.
3). Талабаларнинг картографик тайёр-
лиги сифатини мониторинг қилиш.
Ўқиш натижаларининг мониторинги ва 
уни баҳолаш картография ва геодезия каби 
умумкасбий фанларни ўзлаштириш жараё-
нида талабаларда картографик компетент-
лик шаклланиш даражаси ҳақида ахборот 
олишни таъминлайди. Бу ўқитувчига машғу-
лотнинг мақсади ва мазмунини ўз вақтида 
аниқлаштириш, ўқитиш методлари, шакл-
лари ва воситаларини танлашга бўлган ён-
дашувларни қайта кўриб чиқиш орқали таъ-
лим йўналишини ўзгартириш, талабаларга 
эса назорат натижаларини рефлекцияси 
асосида ўқув материалини ўзлаштирилиши 
тўғрилигини аниқлашга имкон беради. На-
зоратнинг қуйидаги турлари қўлланилади: 
дастлабки, жорий, оралиқ ва якуний.
Дастлабки назоратнинг мақсади тала-
баларнинг ўқиганлигини бошланғич дара-
жасини аниқлашдан иборат. Уни амалга 
ошириш учун қуйидагилардан фойдаланил-
ди: 17 саволдан иборат тест топшириғи (ког-
нитив мезон), 7 та топшириқдан иборат ан-
кета сўрови (фаолиятли мезон), мотивация 
даражасини аниқлаш учун иккита анкета 
сўрови (мотивацион мезон).
4) Ўқитувчи ва талабаларнинг касбий 
йўналтирилган ўқитиш технологияларини 
амалда қўллашга тайёрлиги. Касбий йўнал-
тирилган ўқитиш технологиясини қўллаш 
самарадорлигининг навбатдаги, унчалик 
аҳамиятли бўлмаган педагогик шароити 
ўқитувчи ва талабаларнинг ундан фойда-
ланишга қай даражада тайёрлиги ҳисобла-
нади. Шунга кўра қуйидаги иккита жиҳат 
ҳисобга олиниши керак: ўқитувчиларнинг 
интегратив тайёргарлиги ва талабаларнинг 
дастлабки тайёргарлиги.
Касбий йўналтирилган ўқитиш техно-
логиясини қўллаш шароитида талабалар-
да картографик компетентликни шакллан-
тиришга ўқитувчининг тайёрлигининг энг 
муҳим элементи бу унинг интегратив тай-
ёргарлиги, яъни ўзининг соҳасини ва бошқа 
турдош соҳаларни, компьютер имконият-
ларини ва у билан ишлаш кўникмаларини 
билиш; талабаларнинг билиш фаолиятини 
бошқариш кўникмаларига эга бўлиш ва бо-
шқалар ҳисобланади.
Картография, геодезия, топография 
каби умумкасбий фанларини касбга йўнал-
тириб ўқитиш самарадорлигини белгилов-
чи асосий омил - бу энг аввало, юқори про-
фессионаллик билан ажралиб турадиган 
ўқитувчининг шахси ҳисобланади.
Л.К. Гребенкинанинг фикрига кўра, ўқи-
тувчининг профессионаллиги “интеграци-
ялашган фундаментал билимлар мажму-
аси, умумлашган кўникма ва қобилиятлар, 
касбий аҳамиятли ва шахсий фазилатлари, 
юқори даражадаги технологикликнинг мав-
жудлиги, маданият ва маҳорат, педагогик 
фаолиятни ташкил этишга ижодий ёндо-
шиш, узлуксиз ривожланишга тайёрлик" би-
лан белгиланади [2]. У олий таълим муасса-
саси ўқитувчисининг шахсий сифатларини 
тавсифлаб, фуқаролик ва ватанпарварлик, 
ижтимоий фаоллик, инсонпарварлик йўнал-
ганлиги, юқори интеллектуал даража, би-
лимдонлик, аҳлоқийлик ва маънавий етук- 
ликни таъкидлаган.
Бизнинг фикримизча, картография, 
топография ва геодезия каби умумкасбий 
фанлари ўқитувчиларининг энг муҳим 
касбий сифатлари бўлиб қуйидагилар ҳи-
собланади: фанни билиш, талабалар билан 
алоқа ўрнатиш кўникмаси, машғулотлар-
да ҳамкорлик муҳитини яратиш қобилияти, 
яъни педагогик ва методик технологияларга 
таяниши. У лойиҳаловчилик, конструктив, 
мослашувчанлик, ташкилий, коммуникатив, 
ташхисловчи, амалий, баҳолаш ва рефлек-
сив кўникмаларига эга бўлиши керак.
Ўқитувчи касбга йўналтирилган ўқи-
тиш технологиясини лойиҳалаштириши ва 
конструкциялаши, талабалар билан педа-
гогик алоқани ташкил этишнинг мантиқий 
асосини яратиши, ўқитишнинг шакллари, 
усуллари ва мезонларини аниқлаб бери-
ши, назорат ва ўзини ўзи назорат қилишни 
ташкил этиш учун педагогик тестлар ҳамда 

---

62
Kasb-hunar ta’limi №1, 2021