20г майдаланмаган доннинг \уритишдан кейинги

Laboratoriya ishi №1. Don turlarini o‘rganish va ularning sifatini organoleptik baholash.


Ishdan maqsad: 1. don turlarini o‘rganish. 2. donning rangi, hidi va ta’mini aniqlash uslubini o‘rganish.
Asosiy tushuncha
Kimyoviy tarkibi bo‘yicha donlar 3 ta guruxga bo‘linadi.

1. 
   Kraxmalga boy donlar; boshoqli donlar - bug‘doy, javdar, arpa, suli, makkajo‘xori, sholi, tariq, oqjo‘xori, grechixa.
   
2. 
   Oqsilga boy donlar; dukkakli donlar - gorox, burchoq, no‘xot, chechevitsa, loviya, xashaki dukkak, vika, soya, yeryong‘oq.
   
3. 
   Moyli va efir moyli donlar - kungaboqar, masxar, zig‘ir, chigit, ekinbop nasha, kanakunjut, gorchitsa, raps, surepitsa, rojok, ko‘knor, kunjut, perilla va lyallemina.
   

Efir moyli donlar: kashnich, qora zira, oq zira, fenxel va boshqalar.
Donning organoleptik ko‘rsatkichlari:donning rangi, hidi, tami.
Barcha ekin donlarning sifatini baholashda ularning rangi o‘ziga xos xarakterli va muqarrar belgi bo‘lib hisoblanadi. Yangi don o‘ziga xos yaltiroqlikni namoyon qiladi. Noqulay sharoitlarda bu yaltiroqlik yo‘qoladi va don xira ranga kiradi. Unib chiqqan yoki nam holda saqlangan don xira rangni namoyon qilsa, quritishda shikastlangan (kuygan) yoki o‘z - o‘zidan qizishda donning rangi to‘q - qo‘ng‘ir rangdan to xira qizil rangga qadar o‘zgaradi. Kuzgi sovuqdan shikastlangan don zaralanish darajasiga bog‘g‘liq holda bujmaygan, qoraygan bo‘lishi yoki umuman o‘z rangini yo‘qotish mumkin.
Har qanday sog‘lom don o‘ziga xos hidga ega. Dondagi begona hidlar uning buzilishi (organik moddalarning parchalanishi) yoki tarkibida begona moddalarning mavjudligi natijasida paydo bo‘ladi. Donda buzilish jarayonining boshlanishi maysa (solod) hidi, keyingi buzilishlar esa zamburug‘, dimiqqan va chirigan hidlarning hosil bo‘lishi bilan tushuntiriladi.
Har qanday ekinning doni o‘ziga xos tamga ega bo‘lib, odatda o‘tkir hidli bo‘lmagan deyarli chuchuk tamni namoyon qiladi. Buzilayotgan don shirinroq, nordon, achchiq, tomoqni qiradigan, zamburug‘li va boshqa xil mazalarga ega bo‘lishi mumkin.
Donning rangi, hidi va tami yangilik ko‘rsatkichlari deyiladi.