21-Mavzu. Mirzacho’l iqtisodiy rayoni Reja

Geografik o’rni, tabiiy sharoiti va resurslari.Jizzax viloyati O’zbekiston 
Respublikasining markaziy qismida joylashganligi, uning ijtimoiy-iqtisodiy 
rivojlanishida ijobiy ta’sir ko’rsatadi. Shu bilan birga, mintaqaning geosiyosiy o’rni 
ham o’ziga xos; viloyat shimolda Qozog’iston, janubi-sharkda Tojikiston 
Respublikasi bilan chegaradosh. Ko’rinib turibdiki, Jizzax viloyati geografik 
o’rnining “markaziyligi” va transchegaraviyligi uning tarixiy, iqtisodiy va siyosiy 
rivojlanishida muhim omil bo’lib xizmat qilgan. Jumladan, Jizzax shahrining O’rta 
Osiyoning qadimiy markazlari - Samarqand, Toshkent, Xujand va Uratepa 
oralig’ida, Buyuk Ipak yulida o’rnashganligi ham hozirgi viloyat markazi 
shakllanish va rivojlanish xususiyatlarini belgilab beradi. 
Viloyat hududining shimoliy, shimoli-g’arb va janubiy qismlari tog’liklardan, 
o’rta qismi pasttekisliklardan iborat. Bu yerda Nurota, Pistalitog’, Turkiston, 
Gubdintov tog’lari bor; eng baland cho’qqkilari Bozorxonim (3401 m, Baxmal 
tumanida) va Shavkartov (4029 m, Zomin tumanining chekka janubida). Tog’ va 

---

tog’oldi hududlarda Nurota tog’ - yong’ok, Zomin tog’ - archa davlat quriqxonalari 
tashkil etilgan.Viloyatning har xil landshaft turlariga boyligi (u Sirdaryo viloyatidan 
ayni shu jihatlari bilan farqlanadi) tabiiy holda hududiy mehnat taksimotining 
rivojlanishida asosiy omil bo’lgan va shunga mos ravishda tabiiy - xo’jalik 
tarmoqlari shakllangan. Tog’ va tog’-oldi hududlarida chorvachilik, bog’dorchilik, 
asalarichilik, lalmikor dehqonchilik, rekreatsiya va turizm rivojlangan, tekislik 
qismi esa eski va yangi o’zlashtirilgan, ko’proq paxta ekiladigan hududlardan iborat.
Mintaqada turli xil qazilma boyliklar ham bor. Ular jumlasiga oltin, volfram, 
kurgoshin, ruh molibden, oxak, granit, marmar kabi ma’danlar kiradi. Quytoshning 
volfram, Marjonbuloqning oltin, Uchqo’lochning polimetal konlari sanoat ishlab 
chiqarishida katta ahamiyatga ega. Viloyatda temir rudasi (Temirkon), sement va 
g’isht xom ashyosi (G’allaorol, Qushkent), bazalt (Osmonsoy) kabi boshqa qazilma 
resurslari ham bor. 
Iqlimi kontinental, asosiy gidrografik shaxobchasi Sangzor daryosi bo’lib, u 
sug’orma dehqonchilikda foydalaniladi. Shimolda joylashgan Aydarko’l va Arnasoy 
ko’llarida balikchilik yulga quyilgan Turkiston, Nurota, Pistalitog’, G’ubdin tog’ 
tizmalari o’ziga xos landshaft turlarini shakllantirgan. 1976 yilda Zomin tumanida 
yaqin 50 ming gektarni egallagan Milliy bog’ (park) tashkil etilgan. Umuman 
olganda, Zomin, Baxmal, G’allaorol, Forish tumanlarida rekreatsiya resurslari ko’p 
va bu yerda ekoturizm uchun ham sharoitlar qo’lay. Ushbu hududlarning yozi 
nisbatan salkinrok, namgarchilik esa tabiiy holda lalmikor dehqonchilik, xususan 
bug’doy yetishtirish uchun qo’laydir.