21-Mavzu. Mirzacho’l iqtisodiy rayoni Reja
Download 0.5 Mb. Pdf ko'rish
|
21-MAVZU.MA\'RUZA.O\'zbekiston geogr.2-kurs (1)
|
Qishloq xo’jaligi. Turli tarmoqlarga ixtisoslashgan qishloq xo’jaligiJizzax
viloyati iqtisodiyotining yetakchi tarmog’i hisoblanadi Mintaqa paxta, chorvachilik, bog’dorchilik, lalmikor dehqonchilik, asalarichilik, kartoshka, sabzavot, poliz (kovun, tarvo’z ) mahsulotlarini yetishtirishga ixtisoslashgan. Dehqonchilik hissasi - 48 %. Bu nisbat ob- havo, iqlim sharoitlari hamda mamlakatimizning agrar siyosati ta’sirida o’z garib turadi. Viloyatda jami qishloq xo’jaligida foydalaniladigan yerlar 1160,0 ming gektarga teng. Uning 23,8 foizi sug’oriladigan yerlar(2018y). Ko’rinib turibdiki, mintaqada intensiv ravishda qishloq xo’jaligi, xususan sug’orma dehqonchilikni rivojlantirish imkoniyatlari birmuncha cheklangan. Sug’oriladigan yerlar ulushi ayniqsa tog’ va tog’oldi hududlarda joylashgan Forish, Zomin, Baxmal, G’allaorol, Yangiobod qishloq tumanlarida oz. Forish tumanining qishloq xo’jaligida foydalaniladigan yerlardan bor-yug’i 0,3 foizi, Yangiobod tumanining 6,6, Baxmal tumanining 8,2 foizi sug’oriladigan yerlarga to’g’ri keladi. Bu ko’rsatkich Arnasoy, Zafarobod, Mirzacho’l tumanlarida ancha yuqori, Zarbdor, Paxtakor, Jizzax tumanlarida esa u deyarli 100 foizga teng.Qishloq xo’jaligida foydalaniladigan yerlarning 38,4 foizi ekin maydonlari bilan, 59,8 foizi pichanzor va yaylovlar bilan band. Pichanzor va yaylovlar Baxmal, Zomin, Forish, Yangiobod kabi tog’ va tog’oldi hududlarda joylashgan qishloq tumanlarida, ekin ekiladigan yerlar esa pasttekislik hududlarda (Arnasoy, Do’stlik, Paxtakor, Zarbdor vaboshqalar) ko’p. Qishloq xo’jalik ekinlarining umumiy maydoni 356,4 ming gektarni tashkil qiladi(2017y). Jami qishloq xo’jalik mahsulotining 63,0 foizi dehqon xo’jaligiga, 36,2 foizi fermer xo’jaliklariga to’g’ri keladi. Dexqon xo’jaliklarining ulushi chorvachilikda, bog’dorchilik, kartoshka, sabzavot va poliz mahsulotlarini yetishtirishda ko’proq. Fermer xo’jaliklari esa, asosan paxtachilikda. Shu o’rinda ta’kidlash joizki, Jizzax viloyatida, qo’shni Sirdaryo viloyatida bo’lgani kabi, tadbirkorlar asosan fermer xo’jaliklarida faoliyat ko’rsatishadi. Ular yoki ularning ota-bobolari bir vaqtlar respublikamizning boshqa viloyatlaridan ayni shu maqsadda ko’chib kelishgan. Fermer xo’jaliklariga biriktirilgan yer maydoni 475 ming ga, ularda ishlaydiganlar 61,3 ming kishi, har bir fermer xo’jaligiga o’rtacha 11,2 gektardan yer to’g’ri keladi. Vaholanki, bu ko’rsatkich Farg’ona vodiysi viloyatlari hamda Xorazm viloyatida juda past. 2018-yil yakunlari bo’yicha barcha donli ekinlar maydoni 237,0 ming ga, umumiy hosil – 524,7 ming t, hosildorlik 22,1 s/ga teng bo’lgan. Mazkur yilda viloyatda 136986 gektarga bug’doy ekilgan.Yalpi hosil 400 ming tonnani, hosildorlik 29,2 sentnerni tashkil etgan. Paxta maydonlari 81,7 ming ga, yalpi hosil – 146,4 ming t, hosildorlik 18,3 s/ga ni tashkil etgan. Kartoshka,sabzavot,poliz 21,3 ming gektarga ekilib,undan 62,2ming tonna kartoshka,394,9 ming tonna sabzavot, 227,0ming tonna poliz mahsulotlari yetishtirilgan.Hosildorlik esa kartoshka yetishtirishda 185,2 s/ga, sabzavotda 224,4 sentnerni ,poliz ekinlarida 139,6 sentnerni tashkil etgan. Viloyatda ushbu yilda 82,5ming tonna meva va rezavorlar, 24,7 ming tonna uzum yetishtirilgan. Viloyat qishloq xo’jaligida 2018-yilda tirik vaznda 212,4 ming t go’sht, 593,9 ming t sut, 270,2 mln dona tuxum, yetishtirilgan. Barcha toifadagi xo’jaliklarda yirik shoxli qoramollar 893,7 ming bosh (ko’pchiligi dehqon xo’jaliklarda),shundan sigirlar 251,1ming bosh, qo’y va echkilar 2118,3 ming bosh, parrandalar 3285,8 ming bosh bo’lgan. Qishloq xo’jaligi geografiyasida sezilarli hududiy tafovutlar mavjud. Eng ko’p qishloq xo’jaligi mahsulotlarini (qiymatiga kura) Baxmal, G’allaorol, Jizzax Zomin va Do’stlik tumanlari beradi. Turli xil qishloq xo’jaligi mahsulotlarini yetishtirishda ham tumanlararo farqlar yaqqol ko’zga tashlanadi. Masalan, boshoqdi don ko’proq Do’stlik, Mirzacho’l, Zomin va Paxtakor tumanlarida, poliz - Zarbdor va Mirzachulda, sabzavot - G’allaorol, Baxmal va Jizzax tumanlarida, kartoshka - Baxmal va G’allaorolda, meva - Baxmalda yetishtiriladi. Download 0.5 Mb. Do'stlaringiz bilan baham: 
|