3-mavzu. Jahon iqtisodiyoti globallashuvi

Globallashuv jarayonini rivojlantiruvchi asosiy omillar sifatida quyidagilarni ajratib ko’rsatish mumkin:

Globallashuv jarayonini rivojlantiruvchi asosiy omillar sifatida quyidagilarni ajratib ko’rsatish mumkin:

1. Ishlab chiqarish, fan-texnika va texnologik omillar:

• ishlab chiqarish ko’lamining keskin kuchayishi;
• ishlab chiqarishning yangi texnologik usullariga – yuqori, ilmiy sig’imli texnologiyalarga o’tish;
• mahsulotlar, xizmatlar, kapital va ishchi kuchlari harakatidagi to’siqlarga barham berilishi;
• mahsulotlar va xizmatlarni tezlik bilan tarqatishni ta’minlovchi transport va aloqaning sifatli tizimi yaratiladi;
• ilmiy va intelektual bilimlarni almashishning samarali tizimi vujudga keladi.

2. Tashkiliy omillar;

2. Tashkiliy omillar;

• ishlab chiqarish-xo’jalik faoliyatini amalga oshirishning xalqaro shakli sifatida transmilliy korporatsiyalarning yuzaga kelishi;
• nohukumat tashkilotlarining koʻp millatli yoki jahon darajasiga chiqishi;
• koʻp millatli kompaniyalar va boshqa tashkilotlarning global iqtisodiyotda asosiy rol o’ynovchi xususiy yoki davlat tashkiloti sifatida oʻzgarishi.

3. Iqtisodiy omillar:

3. Iqtisodiy omillar:

• kapital bozori, mahsulotlar va xizmatlar savdosining erkinlashuvi hamda jahon savdosini erkinlashtiruvchi va protektsionizm siyosatini cheklovchi iqtisodiy erkinlashuvning boshqa shakllarini keng joriy etilishi;
• kapital toʻplanishi va markazlashuvining kuchayishi, hosila moliyaviy instrumentlar bilan bog’liq operatsiyalarning oshishi, valyutaviy bitimlarni amalga oshirish vaqtining keskin qisqarishi;
• xalqaro moliya tashkilotlari tomonidan makroiqtisodiy siyosatning yagona mezonlarini joriy etilishi va boshqa iqtisodiy siyosatga oid talablarning bir xillashtirilishi;
• standartlashtirish tendentsiyasining kuchaytirilishi.

4. Axborot omillari:

4. Axborot omillari:

• moliyaviy, iqtisodiy ilmiy-texnik hamda ishlab chiqarishga oid ma’lumotlarni almashinish tizimining tubdan oʻzgarishi.
• bitta markaz orqali turli mamlakatlarda joylashgan ishlab chiqarishlarni boshqarishga imkon beruvchi tizimning shakllanishi;
• mahsulotlarni realizatsiya qilishning yangi shakllari vujudga kelishi.