4-Mavzu: Qadimgi Misr Mavzuni o‘rganishdan maqsad

 
Misr xudolari. 
1. Geb - "muqaddas yer”, "tabiatning onasi, ma'buda va yerning 
azaliy xudosi” hisoblangan. 

---

2. Nun - dastlabki suv xudosi. 
3. Xapi - Nilning ilohiylashtirilgan nomi. 
4. Osiris - “tabiat kuchlariga haj^ot baxt etuvchi xudo” hisoblangan. 
o'simlik va suv xudosi. 
5. Gor - Quyosh xudosi. 
6. Isida -y om g ir ma’budasi. 
7. Sobk - suv girdobi xudosi. 
8. Go'zal - Turn - Norfertum - o'simliklar ma’budasi. 
9. IJajic - zaharli ilon qiyofasidagi ma’bud. 
10. Apis - muqaddas buqa ma’budi. 
11. Mnevis - muqaddas buqa ma’budasi. 
12. Xnum - ijodiy kuch xudosi, ma'budi. 
13. Amon - xudo, Fivaliklar xudosi, qayirma shoxli qo'chqor 
qiyofasida tasvir etilgan. 
14. Xatxor - muqaddas sigir ma'budi. 
15. Ra - qadimgi podsholik davri oliy Quyosh xudosi. 
16. Amon - Ra - yangi quyosh xudosi. 
17. Misr fir’avnlari - “ezgu xudo”, "ulug' xudo" quyosh qonidan yaratilgan, uning 
farzandi deb uni ilohiylashtirganlar. 
18. Unnafar - Onufriy - dehqonchilik xudosi hisoblangan. U ko'karib turgan 
boshoqlar shaklida tasvirlangan va uni ezgu "sohibjamol” (Unnafar. Onufriy) 
obirahmat xudosi deb ulug'langan. 
19. Set - yovuz xudo - o‘lim va cho'l mamlakatlari xudosi hisoblangan. 
20. Aton - yangi podsholik davridagi yagona quyosh xudosi. Exnaton davri xudosi. 
Misr fir’avnlarini ilohiylashtirish. Ma’lumki, 3-4-sulola namoyandalari 
podsholik qilgan davrda ular cheksiz hokimiyatga asoslangan Qadimgi Misr 
despotiyasi tashkil topgan. Mazkur despotiya podshoning ilohiyligi haqidagi 
ta'limot negiziga qurilgan diniy e'tiqodlar majmuasi yordami bilan mustahkamlab 
berilgan. Manbalarga ko'ra, "Misr ming xudolar” mamlakati hisoblangan. Misr 
aholisi fir’avn hayoti vaqtidayoq xudolarga sig'ingandek unga sig‘inganlar. Fir'avn 
oigandan keyin esa uni yer xudosi, osmon xudolarining merosxo'ri sifatida toshdan 
qurilgan g'oyat katta maqbaralarga dafn etganlar. 
Mil.avv. VI—V asrlar fir’avnlari piramidalarining dafnxona devorlarida 
yozilgan yozuvlar podshoni ilohiylashtirish bilan bogiiq bo'lgan diniy e’tiqodlarni 
yorqin tasvirlab beradi. "Piramidalar matni” deb atalgan bu bitiklar o'sha 
zamondagi diniy e ’tiqodlarning butun tizimini batafsil tasvirlab beradi. Podsho bu 
yozuvlarda tangri sifatida tasvirlangan. Bir yozuvda shunday dey ilgan: ‘'Ey Pepi, 
sen Osiris siymosidagi xudo kabi uning taxtida o'tiribsan". 
O‘lgan podshoning osmonda xudolar orasida paydo boiishi matnlarda yangi 
xudoning paydo bo'lishi deb tasvirlangan. 
Podsho hokimiyatini ilohiy Iashtirish g'oyasi bir qator tantanali marosimlar, 
urf-odatlar va bayramlar vositasi bilan rejali, tashkiliy ravishda amalga oshirilgan. 
Sakkarada Joserning zinapoyasimon piramidasi atrofida o'tkazilgan qazishmalar 
natijasida bir qancha katta va kichik ibodatxona va butxonalardan iborat katta 

---

me’moriy majmua topilgan. Mazkur ibodatxona va butxonalarda ilohiylashtirilgan 
marhum podsho ruhini yo'q lash marosimlari o'tkazilgan. 
Podsho hayot vaqtida ham xudo timsolida tasvirlangan. Ibodatxonalarda 
eng muhim diniy marosimlarni o'tkazishga, xudoga har xil tortiqlar berish rasmini 
ado etishga faqat podshoning o‘zi haqli bo'lgan ekan. Bu davrdagi afsonalarda 
podsholarning Quyosh xudosi bilan oddiy, dunyoviy xotin o'rtasida bo'lgan 
g'ayritabiiy nikoh natijasida mo'jizaviy tug'ilishlari haqida hikoya qilinadi. 
Matnlarda bayon qilinishicha, podsho xudoning merosxo'ri va o’g'li sifatida 
tasvirlangan. Podshoga “Ulug' xudo” va “Xushbaxt xudo” degan dabdabali 
unvonlar berilgan. 
Podsho doimo boshqa hamma odamlardan ko'ra ulug' va baland qilib 
tasvirlangan. Ba’zan podsho g'ayritabiiy mavjudot sifatida odam boshli mavjudot, 
masalan, odam boshli arslon – sfinks ko'rinishda tasvirlangan. Misrlik adiblar Misr 
xudolari haqida ko'pgina adabiy asarlar, miflar va rivoyatlar yozib qoldirganlar. 
Shunday qilib, Misr va misrliklar dini ular ma’naviy madaniyatining tarkibiy 
qismi hisoblanadi. Misr va misrliklar dinida qadimdan boshlab ularning xo'jalik 
hayot tarzi, ijtimoiy-iqtisodiyoti va madaniyati u yoki bu darajada o 'z ifodasini 
topgan. Shu bois Misr xalqlari tarixi, xo' jaligi, ijtimoiy-iqtisodiy tuzumi tarixini 
o'rganishda misrliklar dini muhim manba bo'lib xizmat qiladi. Xulosa sifatida 
shuni aytish joizki, Qadimgi Misr va misrliklar jahon madaniyati tarixida o'zining 
munosib o'rniga ega bo'lgan.