4 reja kirish asosiy qism

25 
 
Sistemani modellashtirish uchun modellashtirilayotgan vaziyatning asosiy 
shart-sharoitlarini aks ettiruvchi sun’iy tajriba o‘tkazish talab qilinadi.
Model sistemani tushunish, mohiyatini anglash yoki mukammalshtirish 
vositasi bo‘lib hizmat qiladi. Model biror ob’ektning boshqacha masshtabda 
ifodalangan aniq nusxasi bo‘lishi yoki ob’ektga xos bo‘lgan ayrim xususiyatlarni 
abstrakt ko‘rinishi tarzida bo‘lishi mumkin.
Model – bu bashorat qilish va qiyoslash vositasi bo‘lib, mantiqiy usul 
yordamida etarlicha ishonch bilan alternativ xarakatlarni baholash, bashorat qilish, 
afzallarini tanlashga yoki borliq olamni anglashga imkon beradi. Imitatsiya – esa 
modellashtirish ko‘rinishlaridan biridir.
Modellardan bugungi kunda quyidagi sifatlarda foydalanish mumkin :
- borliqning mohyatini anglash vositasi ;
- o‘zaro munosabat vositasi;
- o‘qitish va o‘rgatish, shug‘ullantirish vositasi ;
- bashorat qilish vositasi ;
- tajribalarni o‘tkazish vositasi.
Modellarning real munosabatlar va qonuniyatlarni o‘rganish vositasi 
sifatidagi ahamiyati euja katta. Ular mulohazalarimizni tartibga solish, noaniq 
tushunchalar va o‘zaro hamda vaqtga bog‘liq munosabatlarni anglashga, talab 
qilinadigan iresurslarni aniqlashga yordam beradi.
“Ming marta eshitgandan bir marta ko‘rgan afzal” degan naql bejizga 
aytilmagan. Model tadqiq qilinayotgan ob’ektning umumiy strukturasini 
tushunarliroq qiladi va muhim sabab-oqibat aloqalarini ochib beradi. Modellardan 
kasbiy tayyorgarlik va ta’lim sohalarida keng foydalanib kelingan va foydalainib 
kelinmoqda. Model – boshqaruv sistemasida turli tasodifiy xodisalarning ro‘y 
berishiga qarab javob reaksiyasini ko‘rsatishga operatorlarni tayyorlashda ajoyib 
vosita bo‘lib xizmat qilishi mumkin. Jumladan, bizning bitiruv malkaviy ishimizda 
ko‘rilayotgan chorrahadagi transport vositalarining xarakatini modellashtirish ham 

---