49- ma’ruza radiochastota kuchaytirgichlari haqida umumiy tushunchalar

55-Ma’ruza
Amplitudaviy cheklagichlar
CHeklagichlar turlari

CHeklagich deb ma’lum chegaralarda kirish kuchlanish o‘zgarganda chiqish kuchlanishini o‘zgarmas bo‘lishini ta’minlaydigan qurilmaga aytiladi.

Barcha cheklagichlarni oniy qiymatlar cheklagichlari va amplitudaviy cheklagichlarga (ACH) bo‘lish mumkin. Oniy qiymatlar cheklagichlarida chiqishdagi minimal va maksimal kuchlanishlar qiymatlarini o‘zgarmas bo‘lishi ta’minlanadi. 10.7,a – rasmda ikki U_bo‘s.maks va U_bo‘s.min bo‘sagaviy cheklanish maksimum va minimum bo‘yicha cheklagich kirishidagi kuchlanishning bo‘lishi mumkin bo‘lgan shakllaridan biri keltirilgan. 10.7,b-rasmda cheklangan kuchlanishning shakli keltirilgan bo‘lib unda: t2 dan t3 gacha bulgan vaqt intervalida U_kir kuchlanish U_bo‘s.maks kuchlanishdan Yuqori bo‘ladi; t4 dan t5 gacha vakt intervalida U_kir < U_bo‘s.min bo‘ladi, ya’ni cheklagich chiqishidagi kuchlanishning o‘zgarmas (xususan, noli) bo‘lishini ta’minlaydi. t1 dan t3 gacha va t3 dan t4 gacha bulgan vaqt intervallarida U_chiq kuchlanishi U_kir kuchlanishi shaklini takrorlaydi.
Oniy qiymatlar cheklagichlarining afzalligi quyidagicha: kuchlanishdan farq qiladi; U_chiq kuchlanishi qoidaga ko‘ra o‘zgarmas kuchlanishli oraliqqa ega bo‘ladi.
Amplitudaviy cheklagichlar (ACH) amplituda bo‘yicha sekin o‘zgaruvchi sinusoidal tebranishlarni cheklash uchun xizmat qiladi. ACHni kirish va chiqishidagi kuchlanishlar diagrammalari 10.8,a,b-rasmlarda keltirilgan. ACH chiqishdagi kuchlanish amplituda bo‘yicha o‘zgarmas, biroq uning fazasi va chastotasi chiqishda deyarli o‘zgarmaydi. Bunday cheklagichlar parazit amplitudaviy cheklagichlar shu sababga ko‘ra qo‘llaniladiki, mavjud chastotaviy detektorlar chiqishda qoidaga ko‘ra bir vaqtning o‘zida ham modulyasiyaga bog‘liq kuchlanishni vujudga keltiradi. Bunda amplitudaviy cheklagichsiz detektor maqsadga muvofiq natijani bermaydi.

10.7-rasm. 10.8-rasm.
CHeklash jarayoni-nochiziqli, shuning uchun bunda qator kuchlanishning
garmonik tashkil etuvchilari vujudga keladi. ACH chiqishida garmonik kuchlanishni ta’minlash uchun Ukir kuchlanishni nochiziqli o‘zgartirishdan keyin kirish tebranishini birinchi garmonikasini filtrlash zarur bo‘ladi. U holda ACH ning tuzilish sxemasi (10.9-rasm) o‘z ichiga nochiziqli zanjir va filtrni oladi. Bunda filtr zanjir chiqishida tokning birinchi garmonikasini ajratadi. Bu qurilmadan filtr olib tashlansa, u holda oniy qiymatlar cheklagichini olish mumkin. Nochiziqli zanjirning turiga qarab amplitudaviy cheklagichlar diodli tranzistorli turlarga ajratiladi.



10.9- rasm.