5 a 110301-Kimyo o’qitish metodikasi
Download 0.69 Mb. Pdf ko'rish
|
Navoiy davlat pedagogika instituti
2.2.Kimyoviy korroziya.
Kimyoviy korroziyada metall sirti tarkibida kislorod bulgan gazli mihitlarda oksidlanadi. Tashqi muhitlar quruq-havo , quruq suv bug’lari va toza kislorod bulishi mumkin . Gazli muhitdan metall sirtiga adsorbsiyalangan kislorod malekulasi , adsorbsiya natijasida ajralgan issiqlik ta’sirida atomlarga ajraladi va elektronlarning qayta taqsimlanishi bilan atomlar ionlar holatiga utadi . Metall sirtidagi atom oksidlanadi – elektronini yo’qotadi, kislorod atomi tiklanadi – elektironlani qabul qiladi ; ya’ni quydagi jarayon sodir buladi Me R Me 2+ +2e O+2e R O 2 Me 2 +O 2 R MeO Ionlari kimyoviy uzaro ta’sirida sirtda kristall kimyoviy reaksiya maxsuloti hosil bulishi bilan oksidlanish jarayoni tugaydi . Uz-uzidan oksidlanish extimoli sodir buladigan kimyoviy reaksiya standart termodinamik potensiali ishorasi uzgarishi bilan aniqlanadi . DG< O da oksidlanish ehtimoli kuzatiladi . Oksidlanish tezligi sirtda xosil buluvchi oksidlar himoyalash xossalariga bog’liq. Zich oksid qatlamlar yaxshi himoyalash xususiyatiga ega . Oksid qatlamlarning hosil bo’lishi oksid va metal xajmlari nisbati – hajmiy koeffisient g= Vm ga bog’liq . J=1,0…….2,5 da oksid qatlam zich va j<1 da oksid qatlam g’ovak buladi, j>2,5 da oksid qatlam metal sirtidan quporilib tushadi . Tabiiy. sharoitlarda (t=250C) metal sirtida xosil buladigan oksid qatlamlar yupqa bulsada (3….10nm) metal sirtini ximoyalash qobiliyatiga ega . ww. Qmii.uz/ e-lib Metall oksidlari ionli turdagi bog’lanishli oraliq fazalar bulib oksid panjarasida metal yoki kislorod ionlari kup buladi . Qatlamdagi nuqsonlarning bulishi uning ximoyalash xossasini kamaytiradi . CuO vaCr 2 O 3 nuqsonlarsiz bulgani uchun juda yaxshi ximoyalash xossalariga egadir . Oksidlanish tezligi dh / dt quydagi tenglama bilan ifodalanadi . dh/dt=(dh/dt). e-DE /RT yoki K=A. e-DE /RT Bu tenglamada Arrennius tenglamasi deyiladi . Xaroratning uzgarishi va oksidlash sharoitlari oksid qatlam usishiga va oksidlarining tarkibiy uzgarishlarga olib keladi . Misni havoda t=200…..4000da oksidlanganda CuO, t>4000Cda esa nuqsonli kristall panjaralarga ega bulgan Cu 2 O xosil buladi .Temir oddiy atmosfera mihitida Fe 2 O 3 (gematit ) bilan qoplangan buladi . Xarorat t<5700C da Fe 3 0 4 (magnetit ), t>5700C daFe 2 0 3 Fe 3 0 4 va FeO (vyustit ) murakkab tarkibdagi oksidli qatlam xosil buladi . Metallarning yuqori xariratdalarda gazli muhitlarda korroziyaga qarshilik kursatish qobiliyati ‘ issiqlikbardoshlik deyiladi . Metall issiqlikbardoshligi tashqi va ichki omillarga bog’liq buladi . Metall kimyoviy tarkibi, strukturasi va sirtiga ishlov berish tozaligi ichki omillar bulsa, tashqi omillar xarorat, gazli mihit tarkibi, muhitning xarakat tezligi , oksidlovchi muhitning parumal bosimi kabilardir . Gazli mihitlarda korroziyadan saqlanish uchun quydagi asosiy ximoya usullari mavjud;ishlatilishi sharoitiga qarab yuqori issiqbardosh pulat va qotishmalar qullanishi-termodifuzion, plazma va electron- nur usullarida olinadigan ximoya qatlamlari - ishchi mihitiga ingibitorlar kiritish -konstruktiv usullari- detal sirt xaroratini pasaytirish, muhim xarakat tezligini kamaytirish ; - texnologik usullarda termik va kimyoviy-termik ishlov berish; - mikroklimat va ximoyalovchi atmosfera xosil qilish; 5700c>1> Download 0.69 Mb. Do'stlaringiz bilan baham: |
Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling
ma'muriyatiga murojaat qiling