5. Бошқарув услублари ҳақида тушунчалар беринг

4. Баҳолаш ва назорат
Бу функцияни, одатда, бошқарув кўникмалари ҳақида гап кетганда биринчилардан бўлиб тилга олишади ва бу олдинги кўникмалардан кам бўлмаган мураккабликларга эга. Бунда энг муҳими оширвормаслик - ортиқча баҳо бервормаслик, шунинг билан биргаликда тотал назоратга ёки бўлмасам ўзибўларчиликка (попустительство) йўл қўймаслик муҳим. Мақсадга фақатгина самарали қайтма алоқа таъминлан шартида, яъни ишончли назорат бўлгандагина эришилиги мумкин. Самарали назорат – бу доимо маслаҳат, ёрдам, керакли пайтдаги подсказка, поощрение ва ҳоказо.
5. Мотивациялаш
Раҳбар доимо ташкиллаштириш масалалари ичида ишни самарали бажарилишини таъминлаб бериши керак. Бунга таниқли афоризмни мисол келтириш мумкин. Императрица Екатерину II дан чет эл элчиси сўрайди: «Как Вы, Ваше Величество, добиваетесь того, что Ваши непослушные дворяне Вас всегда слушаются?» — «Я никогда не заставляю их делать то, что им невыгодно», — ответила государыня. Одамларни мотивациялаш бу – алоҳида бир кўникма ҳисобланиб, уни эгаллаш жуда машаққатли меҳнат, ўз устида ишлаш орқали уддалаш мумкин. Айниқса, агар компанияда ноаниқлик ёки ҳали нима билан тугаши маълум бўлмаган ўзгаришлар ҳолати кечаётган ҳолатда одамларни мотивациялаш ўта мушкул. Бундай вазиятда раҳбарнинг ўзига оптимизм руҳини сақлаш ва ҳосил бўлган вазиятдан ижобий томонларни қидириб топиш муҳим
8.Бошқарувда “копинг стратегия”
Копинг-стратегия ва стрессни бошқаришда унинг роли
Коппинг, копинг стратегиялари (инг. coping, coping strategy) — инсонни стресс ҳолатидан чиқиб кетиши (инг. to cope with) учун қилган ҳаракатлари тушунилади.
Бу тушунча ўзида когнитив, эмоционал ва хулқ- атвор стратегияларини жамлаган бўлиб, ҳаёт талабларига жавоб беришда, уларни уддалашда ва самарали ҳал этишда қўлланилиб келинади. Русс мактаблари ушбу атамани — «переживание», яъни «бошдан кечириш» ҳолати билан қиёслашади.
11. Бошқарувда мотивацион назариялар
Мотив - ҳаракатга ундовчи куч.
Мотивация – бир нечта мотивлар (мақсадлар, эҳтиёжлар) йиғиндиси.
Бошқарув соҳасига оид мотивация - ходим ёки меҳнат жамоасини ташкилот мақсадлари сари фаолиятга ундаш маъносини англатади.
Ҳозирги кунда хориж психологиясининг ўзида мотивацияни ўрганишга бағишланган 50 дан ортиқ назариялар мавжуд. Улар қаторида ижтимоий мотивлар сифатида муваффақиятга эришиш, мағлубиятдан қочиш, аффилиация, ҳокимиятга интилиш, агрессия, мустақилликка интилиш каби мотивациялар тизимини санаб ўтиш мумкин
Мотивациянинг икки шакли:
1. Ташқи мотивация – ходимларни ишга жалб этиш ва фаолиятга ундаш мақсадидаги ташкилот томонидан амалга оширилувчи тадбирлар.
2. Ички мотивация – одамнинг бирон йўналиш бўйича фаолиятини таъминловчи ўз хоҳиши, эҳтиёжи ва манфаатлари
А.А. Файзуллаев ўз тадқиқотларида мотивацион жараённи босқичма-босқич таҳлил қилишни таклиф қилган. Бу босқичлар қуйидагилар:
1- қўзғалишнинг англаниши;
2- мотивнинг қабул қилиниши;
3-мотивнинг ҳаётга тадбиқ қилиниши;
4- мотивнинг мустаҳкамланиши;
5- қўзғалишнинг фаоллашуви
А.Маслоунинг мотивация назарияси

Ф.Херцбергнинг икки факторли назарияси
Фредерик Херцберг 1950 йилларнинг иккинчи ярмида ўз ходимлари билан тадқиқот ўтказди, тадқиқот асосида ходимлар иккита саволга жавоб беришган:
«Сиз охирги марта касб мажбуриятини бажарганингиздан кейин жуда ҳам хурсанд бўлганингизни батафсил тасвирлаб бера оласизми?» ва «Сиз охирги марта касб мажбуриятини бажарганингиздан кейин жуда хафа бўлганингизни батафсил тасвирлаб бера оласизми?».
Олинган жавоблар асосида Герцберг ишдан қониқишга таъсир кўрсатувчи омилларнинг иккита тоифасини ажратиб кўрсатди: