5-mavzu. Bozor iqtisodiyotining mazmuni va amal qilinishi

Bozor infratuzilmasi - bu bozor aloqalarini o‘matish va ulaming bir maromda amal qilishiga xizmat ko‘rsatuvchi muassasalar tizimidir.
Birja - namuna (yoki standart)lar asosida ommaviy tovarlaming muntazam savdo-sotiq ishlarini o‘tkazuvchi tijorat muassasasi.
Tovar birjasi - oldindan belgilangan qoidalar asosida ulguiji sav- doni tashkil etish shakli.
Fond birjasi - qimmatli qog‘ozlar oldi-sotdisi bo‘yicha rasmiy jihatdan tashkil etilgan va muntazam amal qiluvchi bozor shakli.
Valyuta birjasi - milliy valyutalar kurslari bo‘yicha ulaming er- kin oldi-sotdisi amalga oshiriladigan, rasmiy jihatdan tashkil etilgan bozori shakli.
Mehnat birjasi - ishchilar va tadbirkorlar o‘rtasidagi ishchi kuchining oldi-sotdi bitimini tuzishda vositachilikni amalga oshimv- chi va ishsizlami ro‘yxatga oluvchi muassasa.
Broker (makler) - bu tovar, fond va valyuta birjalarida oldi-sotdi bitimlarini tuzishda vositachilik qiladigan shaxs yoki maxsus firma.
Auksion - alohida xususiyatlarga ega boigan tovarlami sotish uchun muayyan joylarda tashkil qilingan maxsus kim oshdi savdo muassasasi.
Savdo yarmarkasi - muayyan belgilangan vaqtda va joyda o‘tkaziluvchi hamda o‘tkazilish jarayonida ulgurji savdo bitimlari tuziluvchi tovar namunalari ko‘rgazmasi.
Savdo uyi - o‘z ichiga tashqi savdo kompaniyasi bilan bir qatorda ishlab chiqarish, bank, sug‘urta, transport, ulgurji-chakana va boshqa turdagi firmalami oluvchi keng tarmoqli savdo kompaniyasi.
Supermarket - bu xaridoming o‘ziga o‘zi xizmat ko‘rsatishiga asoslangan keng tarmoqli savdo korxonasi.
Auditor firma - korxona, firma, kompaniyalar moliyaviy xo‘jalik faoliyatini tekshirib bomvchi, ular hisobotini ekspertizadan o‘tkazuvchi muassasa.
Takrorlash uchun savollar va topshiriqlar
1. Bozor iqtisodiyotining mazmuni va asosiy belgilari nimalardan iborat?

2. 
   Klassik va hozirgi zamon bozor iqtisodiyotining umumiy to- monlari va farqlarini tushuntirib bering.
   
3. 
   Bozor iqtisodiyotining afzalliklari va ziddiyatlari nimalardan iborat?
   
4. 
   Bozor iqtisodiyotining asosiy ishtirokchilari kimlar va ular o‘rtasidagi iqtisodiy aloqalar qay tarzda kechadi?
   
5. 
   Bozor tushunchasining ta’rifini bering va uning asosiy vazifala- rini ko‘rsating.
   
6. 
   Bozomi turkumlashda qanday mezonlar asos qilib olinadi? Ulami sanab ko‘rsating.
   
7. 
   Yetuklik darajasiga qarab bozoming qanday turlari ajratiladi?
   
8. 
   Sotiladigan va sotib olinadigan tovar, xizmat turiga ko‘ra bo- zoming qanday turlarini ajratish mumkin?
   
9. 
   Hududiy jihatdan bozoming qanday turlari mavjud?
   

Bozor infratuzilmasi nima? Uning tarkibiy qismlari va asosiy unsurlariga ta’rif bering.

1^ SKOHOMHHecKaa Teopna (hojiht3kohomhh) : yne6HHK/ Ilofl o6iu,. peu. aKafl. B.H.BHflanHHa, aKafl. EIDKypaBjieBOH, - 4-e H3fl. - M.: HHOPA-M, 2004, c.78-79.; Tojiboeva D. Iqtisodiyot nazariyasi: Oliy o‘quv yurtlari tala- balari uchun o‘quv qo‘Ilanma./Akad. M.Sharifxo‘jaevning ilmiy tahriri ostida. — T.: «0‘qituvehi», 2002, 74-b.

2^ Karimov I.A. Jahon moliyaviy-iqtisodiy inqirozi, 0‘zbekiston sharoitida uni bartaraf etishning yo‘llari va choralari. - T.: 0‘zbekiston, 2009, 8-b.
158

3^ Mualliflar tomonidan ishlab chiqildi.
165

4^ 0‘zbekiston Respublikasi Prezidentining 2017-yil 7-fevraldagi “0‘zbekiston Respublikasini yanada rivojlantirish bo‘yicha harakatlar strategi- yasi to‘g‘risida”gi, PF-4947-sonli Farmoni. 1-ilova, 3.1-band.
167