5 ona tili docx

Fe’ldan boshqa so‘zlar orqali (ot, sifat, son, ravish, olmosh) ifodalanib, kim?,
nima?, qanday? so‘roqlariga javob bo‘luvchi kesimlar ot kesim sanaladi.
Masalan: Osmonimiz musaffo.
Kesim bilan bog‘lanib kim?, nima?, qayer? singari so‘roqlarga javob bo‘ladigan
bo‘lak ega deyiladi. Tahlilda eganing ostiga bir to‘g‘ri chiziq, kesimning ostiga
esa ikki to‘g‘ri chiziq chiziladi.
Masalan: Bulbul sayradi.
Ot kesim tarkibida shaxs-son qo‘shimchalari (-man, -san, -dir) qo‘llanilmasa,
yozuvda egadan keyin tire qo‘yiladi. Qo’llansa, tire qo’yilmaydi. Masalan:
Toshkent – go‘zal shahar. Ota ona ulug’dir.
Faqat kesimdan yoki ega va kesimdan iborat bo‘lgan gap yig‘iq gap hisoblanadi.
M-n: Keldi. Men keldim. Kesimning boshqa bo‘laklar
(2-darajali bo’laklar : to’ldiruvchi, aniqlovchi, hol) bilan kengayishidan hosil
bo‘lgan gap yoyiq gap deyiladi. M-n: Men uni ko‘rdim.

---

5
NAMUNAVIY TESTLAR
1. Qaysi bo‘lak boshqa bo‘laklarsiz gap bo‘la oladi?
A) kesim B) ega С) hol D) aniqlovchi
2. Fe’l kesim va ot kesim kesimning qaysi
xususiyatiga ko‘ra turi?
A) kesimning yakka qo‘llana olish-olmasligiga ko‘ra
B) kesimning gapda qaysi bo’lak bilan aloqaga
kirishuviga ko‘-ra
C) qaysi so‘z turkumi bilan ifodalanishiga ko‘ra
D) kesim nechta so‘z bilan birikmali kelishiga ko‘ra
3. Ko‘pdan quyon qochib qutulmas.
Ushbu gap kesimning qaysi so‘z turkumi bilan
ifodalanishiga ko‘ra qaysi turiga kiradi?
A) fe’l kesim
B) ot kesim
С) murakkab kesim D) sodda kesim
4. Ko‘z – qo‘rqoq, qo‘l – botir.
Ushbu gap kesimning qaysi so‘z turkumi bilan
ifodalanishiga ko‘ra qaysi turiga kiradi?
A) fe’l kesim B) murakkab kesim
С) sodda kesim
D) ot kesim
5. Eldan ayrilguncha jondan ayril.
Ushbu gap kesimning qaysi so‘z turkumi bilan
ifodalanishiga ko‘ra qaysi turiga kiradi?
A) murakkab kesim
B) sodda kesim
С) fe’l kesim
D) ot kesim