6 – Leksiya. Karbonizaciya processinin’ teoriyaliq tiykarlari ha’m texnologiуаliq esaрlari

3. Karbonizaciya bóliminiń úskeneleri
Karbonizaciyalıq kolonna (KL) – karbonizaciya bóliminiń tiykarǵı úskenesi. Úlgi kolonna diametri 3 m ge shekem hám biyikligi 27 m ge shekem bolǵan ishi gewek cilindr kolonna kórinisinde boladı, ol bir qatar shoyın bochkalar yamasa cargalardan (46-súwret) turadı. Kolonnaǵa joqarısınan shtucer 5 arqalı PGKL-1 úskenesinen karbonizaciyalanıwshı eritpe, al tómeninen shtucer 2 arqalı hám ortasınan shtucer 9 arqalı – uglerod qos oksidi kelip túsedi. Jumıs waqtında kolonna belgili bir turaqlı qáddige shekem eritpe menen toltırılǵan. Sonlıqtan kolonnaǵa kelip túsiwshi eritpeniń kólemi kolonnadan shıǵarıp alınıwshı suspenziyanıń kólemine sáykes keledi.
Kolonnaǵa kelip túsiwshi gaz kolonnadaǵı suyıqlıq baǵanasınıń qarsılıǵın jeńip ótiwi tiyis. Kelip túsiwshi gazdiń basımı usı suyıqlıq baǵanasınıń qarsılıǵına yaǵnıy onıń tıǵızlıǵı hám biyikligine baylanıslı boladı. Tıǵızlıq suyıqlıqtıń gaz benen tolıw dárejesine baylanıslı yamasa suyıqlıqtıń gazleniw dárejesine baylanıslı boladı. Onda gaz qanshelli kóp bolsa, onıń tıǵızlıǵı sonshelli kem boladı. Kóbiksheler túrinde suyıqlıqqa tarqalǵan gaz, kolonnanıń jumıs kóleminiń 30-35 % tin iyeleydi. Gazleniw dárejesi kolonnanıń gaz boyınsha júkleniwinen, ǵárezli boladı. Sonday-aq, kelip túsiwshi gazdegi niń koncentraciyasına baylanıslı boladı – ol qanshelli joqarı bolsa, gazleniw dárejesi sonshelli tómen, suyıqlıq baǵanasınıń qarsılıǵı hám kelip túsiwshi gazdiń basımı joqarı boladı, ol normal jaǵdaylarda 323-343 kPa (3,3-3,5 kg/sm²) dı quraydı.

Suyıqlıq arqalı óte otırıp, gaz onı aralastıradı. Gazden ni tolıǵıraq ajıratıp alıw hám aqırǵı eritpeniń karbonizaciyalanıw dárejesiniń biraz joqarı bolıwın támiyinlew ushın, kolonnada gaz hám suyıqlıqtıń qarama-qarsı aǵım principi qollanıladı, bul jaǵdayda kolonnanıń tómeninde «kúshli» koncentraciyalanǵan gaz kóbirek karbonizaciyalanǵan eritpe menen ushırasıwı tiyis, al joqarısında «hálsiz» gaz – kemlew karbonizaciyalanǵan eritpe menen ushırasadı.