6 – Leksiya. Karbonizaciya processinin’ teoriyaliq tiykarlari ha’m texnologiуаliq esaрlari

43– Súwret. Karbonizaciya processiniń optimal temperaturalıq rejiminiń karbonizaciyalanıw dárejesine baylanıslılıǵı.
Grafikten kórinip turǵanınday, karbonizaciyalanıw 100 % ke shamalas bolǵanda, yaǵnıy nıń kristallanıwınıń baslanǵısh periodında, kristallıq bólekshelerdiń payda bolıwı waqtında, niń jutılıw tezligi ushın optimal temperatura 50 ºC qa shamalastı quraydı, biraq is júzinde bul zonada karbonizaciyalıq kolonnalar, kristallardıń sapasına qoyılatuǵın talaplardan kelip shıǵıp, 50-60 ºC temperaturalarda uslap turıladı. Kolonnadan shıǵa beriste suspenziyanıń karbonizaciyalanıw dárejesi 185-190 % ti quraydı. 43-súwretke muwapıq karbonizaciyalawdıń bunday dárejesinde shıǵıp atırǵan suspenziyanıń optimal temperaturası 20 ºC tan tómen bolıwı tiyis. Biraq, kristallarınıń sapasına baylanıslı talaplar, temperaturanıń 25-30 ºC lar shamasında uslanıwına májbúrleydi. Solay etip, kolonnanıń óne boyına temperaturalıq rejimniń anıqlawshı, tiykarǵı faktorı natriy bikarbonatı kristallarınıń sapası bolıp esaplanadı.


2. Karbonizaciya bóliminiń texnologiyalıq sxeması
Natriy karbonatınıń kristallanıwı menen birge júriwshi karbonizaciya processinde, karbonizaciyalıq kolonnanıń ishki betleri áste-aqırın eritpedegi kristallanıwshı nıń perdesi menen qaplanadı.
Kristallardıń toplanıp qalıwına tikkeley qattı gedir-budır betlerge otırıwshı suyıq plenkanıń ásten júrisi hám ulıwma suyıqlıq massasınıń temperaturasına qaraǵanda, kolonnanıń sırtqı diywallarınıń hám suwıtıwshı betleriniń temperaturasınıń ádewir tómenirek bolıwı imkaniyat jaratadı. Bul eritpeniń artıqsha toyınıw dárejesi, bunnan kelip shıǵıp, kolonnanıń qattı betlerinde kristallanıw tezliginiń ózide artadı. Betlerge jabısıp alǵan kristallar bunnan keyingi kristallıq massanıń toplanıwın jeńillestiredi. Sonlıqtan diywallardaǵı shókpe qatlamı áste aqırın ósip baradı, al suyıqlıqtıń hám karbonizaciyalawshı gazdiń ótiwi ushın erkin keńislik tarayıp ketedi.
Tıǵılıp qalǵan orınlarda gaz háreketiniń sızıqlı tezligi artadı hám kolonnanıń joqarısınan tómenine qaray suyıqlıqtıń ótiwine qarsılıq kórsetip baslaydı. Júdá kúshli pataslanǵanda, usı pataslanǵan aralıq arqalı suyıqlıq háreketi ulıwma toqtaydı. Bılayınsa aytqanda, tıǵılǵan aralıqtıń ústinde suyıqlıq “asılıp qaladı”. Bul aralıqtan tómende suspenziya mernikke (súwrette kórsetilmegen) ketedi. Nátiyjede kolonnada suyıqlıq baǵanasınıń qarsılıǵı tómenleydi, kolonnaǵa kire beriste gazdiń basımı páseyedi, merniiklerge túsip baslaydı. Sonlıqtan kolonnanı periodlı túrde juwıp turıw kerek, yaǵnıy diywallarda hám trubalarda qatlamlanıp qalǵan kristallıq massadan tazalaw kerek, onıń muǵdarı kolonnaǵa 4-6 t shekem jetiwi múmkin.
Suwıtıwshı betlerde kristallardıń qatlamlanıp qalıwı jıllılıq ótkizgishligin tómenletedi, mine sonıń ushın da kolonnanı juwıw zárúr. 44-súwrette kolonnanıń suwıtqıshlarında jumıs waqtı dawamında jıllılıq jetkerip beriw koefficientiniń K ózgerisi kórsetilgen.