6 – Leksiya. Karbonizaciya processinin’ teoriyaliq tiykarlari ha’m texnologiуаliq esaрlari

45 – Súwret. Karbonizaciya bóliminiń principial texnologiyalıq sxeması:
1 – 3 – kompressorlar, 4 – tamshı uslaǵısh, 5 – kolonna gazlerin birinshi juwıw úskenesi, 6 – aldın – ala karbonizaciyalaw kolonnası (KLPK – 6), 7 – shóktiriwshi kolonnalar, 8 – bólistiriwshi nawa, 9 – 10 – nasoslar.
KLPK dan shıqqan hám quramında 6 n.ú. ten zıyat bolmaǵan tutqan eritpe, ádette óz aǵımı menen, al bazda oraydan qashpa nasos 9 yamasa gaz lift járdeminde PGKL 5 úskenesine beriledi, onıń tómengi bólimine shóktiriwshi kolonnalardan 7 hám KLPK-6 dan gaz kelip túsedi. Kolonnalar seriyalarǵa gruppirovkalanadı (4-5 danadan). Seriyanıń hár bir kolonnası hár 3-4 sutkadan gezekpe-gezek juwıw kolonnası sıpatında isleydi.
PGKL-1 úskenesinde eritpe shóktiriwshi kolonnalardan keyingi gazden qosımsha, ni jutadı hám quramında niń muǵdarı 70 n.ú. shamasında bolǵan eritpe jıynaw ıdısına (súwrette kórsetilmegen) kelip túsedi, al keyin oraydan qashpa nasos 8 penen, (eger seriyada bes kolonna bolsa) tórt shóktiriwshi kolonnalarǵa 7 bólistiriledi. Solay etip, KLPK arqalı, hár bir shóktiriwshi kolonna arqalı ótkendegige qaraǵanda, tórt ese kóp eritpe ótedi.
Suyıqlıqtı suwıtıw ushın sxemada bazda PGKL-1 den aldın hám keyin suwıtqısh ornatıladı. Suyıqlıqtı PGKL-1 den aldın suwıtıwdıń abzallıǵı, juwıw úskenesinen shıqqan gaz benen ammiaktiń alıp ketiliw dárejesiniń kemligi bolıp esaplanadı, al onıń kemshiligi – jutılıw tezliginiń pásligi hám shóktiriwshi kolonnalar gazinen ni ajıratıp alıw dárejesiniń tómenligi (43-súwretke qarań) boladı. PGKL-1 den shıqqan gaz tamshı uslaǵısh 4 arqalı (45-súwret) absorbciya bóliminiń kalonna gazlerin ekinshi juwıw úskenesine, gaz benen alıp ketilgen ammiakti uslap qalıw ushın jiberiledi.
Shóktiriwshi kolonnalarda tiykarǵı process – nıń kristallanıwı menen birgelikte barıwshı, eritpeniń uglerod qos oksidi menen toyınıwı júredi. Shóktiriwshi kolonnalarǵa uglerod qos oksidi eki dereklerden – soda pechlerinen hám hák tasıw kúydiriw pechlerinen beriledi.
Uglerod qos oksidi jutılıwı ushın, karbonizaciyalawshı gazdegi niń basımı eritpe ústindegi niń basımınan joqarı bolıwı lazım. Uglerod qos oksidiniń jutılıw shamasına qaray eritpeniń ústinde niń basımı joqarılaydı. Sonlıqtan, kolonnanıń tómeninde jeterli dárejede úlken basımlar ayırmasın saqlaw ushın (bul jerde suyıqlıq júdá artıq karbonizaciyalanǵan), kompressor 2 menen «kúshli» niń koncentraciyası 65-75 kól. % bolǵan gaz beriledi. Bul gaz soda pechleriniń gazin (90 kól. % ) hák tasın kúydiriw pechleriniń gazi (33-40 kól. % ) menen aralastırıw arqalı alınadı. Shóktiriwshi kolonnalardıń tómeninen koncentraciyalanǵan gazdi (birinshi kirgizilgen gaz) beriw karbonizaciyalanıw dárejesi joqarıraq bolǵan eritpe alıw imkanın beredi hám sonıń menen natriydi paydalanıwdıń joqarıraq dárejesine erisiledi, hák tasın kúydiriw pechleri gaziniń qalǵan bólimi kompressor 3 menen kolonnalardıń 7 joqarısında (suwıtıwshı zonanıń ústinde) jaylasqan ekinshi kiriw ornı arqalı beriledi, bul jerde suyıqlıq kemlew karbonizaciyalanǵan hám kolonnanıń tómeninen keliwshi gazdegi niń koncentraciyası, hák taslı kúydiriw pechleri gazindegi niń koncentraciyasına jaqınlasadı. Gazdiń bir bólimin, kolonnadaǵı suyıqlıq baǵanasınıń qarsılıǵı kem bolǵan, ekinshi kiriw ornı arqalı beriliwi, kompressordıń jumısın jeńillestiredi hám energiya sarplanıwın kemeytedi. Bunnan tısqarı, kolonnanıń tómengi bóliminde gaz muǵdarınıń kemligi, bul jerden, quramında kolonnadan shıǵa beriste qattı fazanıń 30 % tin qurawshı, qoyıw suspenziya ótedi.
Karbonizaciyalanıwshı eritpeni suwıtıw ushın kolonnanıń tómengi yarımı suwıtıwshı bochkalardan turadı, olardıń suwıtıwshı trubkaları arqalı tómengi tárepinen, izbe-iz suw ótedi, suwıtılǵan suspenziya shóktiriwshi kolonnalardıń tómengi bochkalarınan shıǵarıladı hám kolonnalardıń ishindegi suyıqlıq baǵanasınıń basımı astında óz-aǵımı menen, shókpege túsken tın ajıratıp alıw ushın vakuum filtrge kelip túsedi.