6-amaliy mashg'ulot. Maxsus kranlar va mexanizmlar To’rt oyoqli kranlar

 
Elementlarni yiriklashtirish darajasiga qarab montaj
qilish usullari 
 
Konstruktsiyalarni yiriklashtirish darajasiga qarab montaj mayda elementli, elementli, yirik 
blokli, komplekt-blokli va inshootlarni tayyor ko’rinishda montaj qilish turlariga bo’linadi. 
Mayda elementli montaj alohida konstruktiv elementlardan iborat bo’lib katta mehnat sarfi, 
montaj qilinadigan turli montaj elementlarining massalaridagi katta farq tufayli montaj 
mexanizmlarining to’liq yuklanmaganligi, ko’p sonli ko’tarishlar, ko’p sonli tutashuv joylarini to’ldirish 
bilan tavsiflanadi. Ko’p hollarda alohida elementlarning fiksatsiyasi va bevosita konstruktsiyani 
yiriklashtirib yig’ish uchun qurilish havozalarini urnatishga zaruriyat tug’iladi. Bu usul kam samarali va 
juda kam hollarda qo’llanadi. 
Elementli montaj alohida konstruktiv elementlardan iborat bo’lib (ustunlar, rigellar, yopma 
panellar va h.k.) tayyorgarlik ishlari uchun kam harajat talab qiladi. Bu usul jamoat va sanoat binolarini 
barpo etishda, ularni ob’ekt oldi omboridan va transport vositalaridan montaj qilishda keng qo’llaniladi.
Yirik blokli montajoldindan alohida elementlardan yig’ilgan, geometrik o’zgarmas tekis yoki 
fazoviy bloklardan tashkil topadi. Bloklarning massasi mumkin qadar montaj mexanizmlarining 
maksimal yuk ko’taruvchanlik darajasigacha yetkaziladi. Bunda montaj ko’tarilishlar soni kamayadi, 
balandlikda bajariladigan bir qancha montaj operatsiyalari inkor etiladi. Tekis blokka oid misollar – 
ko’p qavatli bino karkasining ramasi, tom yopmasi qobig’i bloki; fazoviy elementlar – bir qavatli sanoat 
binolarining yacheyka o’lchamlaridagi tom yopma bloklari fermalar, bog’lamalar, yopma 
konstruktsiyalarni bilan birgalikda.
Komplekt-blokli montaj yacheyka o’lchamidagi to’liq darajali zavodda tayyorlangan yirik 
bloklarni nazarda tutib u o’z ichiga ferma belbog’lari orasiga joylashtirib montaj qilingan 
kommunikatsiyalar – sanitar-texnik, elektrotexnik, ventilyatsion elementlarni nazarda tutadi. Fuqaro 
qurilishida bu usul blok xonalar va blok kvartiralar montajini o’z ichiga oladi. Barpo etilayotgan bino 
yirik gabaritli lekin transport qilishga qulay konstruktiv tugallangan, butunlay pardozlangan (bo’yalgan, 
pardozlangan, pollar bilan qoplangan) va jihozlar bilan komplektlangan montaj bloklariga bo’linib, ular 
montaj qilish joyiga yetkaziladi va binoni yig’ish amalga oshiriladi. Bunday montaj bloklarining 
og’irligi 100 t gacha yetadi.