7- маъруза. Ўсимликларнинг минерал озиқланиши

Олтингургут. Ўсимлик илдизи орқали олтингургутни SO4- аниони ҳолида қабул қилади. SO3-2 ва Н2S шакиллари захарли бўлганлиги учун ўсимлик ўзлаштирмайди. Дуккакли ўсимликлар S ни кўп талаб қилади. Бутгулдошлар ҳам S ни кўп талаб қилади сабаби, улар таркибида хитол моддасини синтези учун зарур бўлади.
Органик S ўсимлик ва ҳайвон қолдиқлар кўринишида тупроқ ва сув ҳавзаларига тушиб, сапрофит микроорганизмлар тамонидан Н2S гача минерал ҳолатга ўтказади, Н2S ни бир қисми эримайдиган (FeS) ва бир қисми ҳаво атмрсферасига чиқиб кетади,
SO4-2 → Н2S → FeS.
Рангсиз олтингургут бактериялари анаэроб шароитларда водород сульфидни (ҳаводаги O2 билан) эркин S0, сульфит ва сульфат анионларигача оксидлайди.
Н2S → S → SO-23 → SO4-2
Олтингургут ўсимлик ҳужайраларида сульфигидрил - SН ва дисульфид- S - S - ҳолида учирайди. Цистеиндан цистин ҳосил бўлишида дисульфид боғларини ҳосил қилади.
 
СН2 - SН СН2 - SН СН2 - S - S - СН2
| | | |
СН - NН2 + СН - NH2 → СНNН2 СНNН2
| | | |
СOOН COOH COOH COOH
Цистеин Цистин
Олтингургут муҳим биологик бирикма коэнзим-А таркибига киради ва ҳужайрадаги ферментатив реакцияларда иштирок этади. Олтингургут коэнзим-А (СоА - SН), компоненти таркибида жуда роли катта, ацетил SН-группа тутган кислоталар юқори энергетик тиоэфир боғлар ҳосил қилишда иштирок этади. Со-А сирка кислотаси бирикиб, ацетил-Со-А: Н3С-СO ≈ Со-А ҳосил қилади. Ацетил-Со-А ёғ кислоталар, аминокислоталар ва углеводлар метаболизимида ацетил группани донори ва ташувчиси бўлиб хизмат қилади.
OН
/
КоА + СН3 -СO
\
S-КоА
Сульфатни фаоллаштиришда АТФ иштирок этади, реакцияни сульфирилаза ферменти катализлайди ва натижада нисбатан инерт бўлган олтингургут оксид метаболик циклга киради ва бу жараённи қуйидаги реакция билан ифодаланади: