7- mavzu: оilаning turlаri

Oilaning ijtimoiy moslashishi birligi tashkil etuvchisi – oilaning moddiy ahvoli.

• Oilaning moddiy farovonligi, uning ta’minlanganligi bir necha miqdorli va sifatli ko‘rsatkichlar bilan baholanadi. Bular oilaning daromad darajasi, uning hayotiy sharoitlari, buyumlari mavjudligi (ya’ni oila ega bo‘lgan buyumlar) hamda uning a’zolarining ijtimoiy-demografik xususiyatlaridan iborat, bu oilaning ijtimoiy-iqtisodiy mavqeini tashkil etadi.
• Oilaning daromadlari darajasi hamda turar joyi sharoitlari belgilangan normadan past bo‘lsa, (tirikchilik minimumi va boshqalar) buning oqibatida oila eng kerakli hisoblangan yegulik, kiyim, turar joyi uchun haq to‘lash talablarini qondira olmaydi, bunday oila kambag‘al hisoblanadi va uning ijtimoiy-iqtisodiy statusi (maqomi) – past hisoblanadi

Agarda oilaning moddiy ta`minlanishi ijtimoiy normalar minimumiga mos kelsa, ya’ni ongli hayot kechirish uchun asosiy talablarni qondira olsa, lekin moddiy mablag‘i dam olish, ta’lim va boshqa talablarni qondirishga etmasa, bunday oila kam ta`minlangan hisoblanadi.

• Agarda oilaning moddiy ta`minlanishi ijtimoiy normalar minimumiga mos kelsa, ya’ni ongli hayot kechirish uchun asosiy talablarni qondira olsa, lekin moddiy mablag‘i dam olish, ta’lim va boshqa talablarni qondirishga etmasa, bunday oila kam ta`minlangan hisoblanadi.
• Daromadi darajasi va yashash sharoiti yuqori bo‘lib (ijtimoiy normalardan ikki barobar ko‘p va undan ortiq) faqatgina asosiy talablarini qondirib qolmay, yana turli xil xizmatlardan foydalanish imkoni bo‘lsa, bu oila moddiy ta’minlangan hisoblanadi, ijtimoiy-iqtisodiy mavqega ega bo‘ladi.
• Oilaning ijtimoiy moslashishi ikkinchi tashkil etuvchisining psixologik muhiti- oila azolari kayfiyati ularning hayotiy kechinmalari, bir-biriga munosabati, boshqa odamlarga, ishga, atrofdagi xodimlarga qarashlari natijasi sifatida yuzaga keladigan barqaror mustahkam emotsional kayfiyatdir.

Ijtimoiy moslashish tuzilishi uchinchi tashkil etuvchisi – ijtimoiy madaniy moslashish.

Ma’naviy talablari rivojlangan bo‘lsa, oilada turmush to‘g‘ri tashkil etilgan, dam olish turli xillarda bo‘ladi, shu bilan birga dam olish va turmush faoliyati birgalikda olib boriladi; oila bolani har tomonlama (estetik, jismoniy, emotsional, mehnat) tarbiyalash bilan mashg‘ul bo‘ladi va sog‘lom turmush tarzini ta’minlaydi.
Agarda oila odatlar va an’analarni davom ettiruvchisi, saqlovchisi rolini bajara olsa, (oilaviy bayramlar saqlanib qolinsa, xalq og‘zaki ijodi saqlansa), oilaning madaniy darajasi yuqori hisoblanadi, qiziqishlari keng bo‘ladi.
Oilaning umumiy madaniyatliligini aniqlashda uning katta yoshdagi a’zolari bilim darajasini hisobga olish zarur. Kattalarning bilim darajasi bolalarni tarbiyalashda muhim omillardan biri hisoblanadi. Bundan tashqari oila a’zolarining turmushi va o‘zini tutish madaniyatini ham hisobga olish kerak.