7. Кредитга лаёқатлик таҳлилининг мазмуни, мақсади ва вазифалари. Кредитга лаёқатликнинг тавсифи

-жадвал
Ўзбекистон темир йўллари АЖнинг
қоплаш коэффицентининг таҳлили

Кўрсаткичлар	Давр боши	Давр охири	Фарқи
Жорий активлар	2 978 372 713	11 683 693 105	8 705 320 392
Келгуси давр харажатлари	1 366 091 169	8 441 062 224	7 074 971 055
Кечиктирилган харажатлар	-	-
Муддати ўтган дебиторлик мажбуриятлари	-	-
Жорий мажбуриятлар	776 820 046	1 848 646 840	1 071 826 794
Қоплаш коэффиценти	2.075	1.754	0.321

Хулоса: қоплаш коэффиценти давр бошига 2.075ни давр охирига келиб 1.754 ни ташкил қилган. Мутлақ ўзгариши 0.321 га тенг бўлган. Қоплов коэффицентини давр бошида 12 балл билан давр охирига 8 балл билан баҳолаш мумкин.
2. Ликвидлилик коэффициенти.
Ликвидлик бу (лотин тилидаги liquidite сўзидан олинган бўлиб-суюқ, оқувчан маъноларини билдиради) корхона асосий ёки айланма капиталини тез ва осон сота олиши, банк ликвидлилиги эса банкнинг нақд маблағларга бўлган эҳтиёжи бўйича ўзининг мажбуриятларини ўз вақтида ва тўлиқ қоплай олишидир.
Ликвидлик бу активлар ва қимматликларни сотиш даражасининг тезлиги ва уларнинг нақд пулга айланиши, тўловга қобилият эса эҳтиёжни қоплаш ва зарур буюмларни сотиб олиш учун етарли пул маблағларига эга бўлишдир.
Ликвидлилик коэффициенти хўжалик субъектининг тўлов қобилияти анча тезлигини кўрсатади, бунда жорий мажбуриятлар энг ликвидли активлар (нақд пулга айлантириш муайян вақт талаб қиладиган товар-моддий бойликлардан ташқари) билан қопланиши мумкин.
Ликвидлилик коэффициенти пул маблағлари, қисқа муддатли инвестициялар ва ҳисобварағи бўйича олинадиган маблағлар (муддати ўтганидан ташқари) суммасининг жорий мажбуриятларга нисбати орқали топилади. Бунда товар-моддий заҳиралар эмас тўлов маблағлари қаторига киритилмайди. Яъни, ҳақиқий ликвид активлар ҳисобга олинади.
ЛК=ПМ+КМИ+ДҚ-МЎДҚ/ЖМ
Ликвидлилик коэффициенти (ЛК) пул маблағлари(ПМ), қисқа муддатли инвестициялар(ҚМИ), дебиторлик қарзлари(ДҚ) ва муддати ўтган дебитор қарздорликлар(МЎДҚ) айирмасининг жорий мабжуриятларга(ЖМ) нисбати сифатида ҳисобланади.

№

Мезон (критерий)нинг чегараси
Балл
1	ЛК>1,5	15
2	1,5>ЛК > 1	10
3	1> ЛК> 0,5	3
4	ЛК < 0,5 дан кичик	0

3-расм. Корхонанинг кредитга лаёқатлилигига ликвидлилик коэффициенти орқали баҳолаш
3. Мустақиллик коэффициенти
Мустақиллик коэффициенти (МК) хусусий капитални (ХК) корхона баланси пассивлари умумий якунига (БЖ) бўлиш йўли билан ҳисобланади ва корхона маблағларнинг қарзга олинадиган манбаларидан мустақиллигини акс эттиради.
МК=ХК/БЖ
Ушбу кўрсаткичнинг қиймати 30% дан кам бўлмаслиги зарур. Айланма маблағларнинг айланувчанлиги юқорилигида ва хўжалик органи фаолиятининг характерига боғлиқ ҳолда ушбу кўрсаткичнинг йўл қўйиладиган даражаси бирмунча пастроқ бўлиши мумкин.
Агар ушбу коэффициент 15% дан паст бўлса кредит таваккали энг юқори деб ҳисобланади.

№