9-мавзу. Инсон фалсафаси Тошкент молия институти Ижтимоий фанлар кафедраси

9-МАВЗУ. Инсон фалсафаси

Тошкент молия институти Ижтимоий фанлар кафедраси

ФАЛСАФА ТАРИХИДА ИНСОН МУАММОСИ
Инсон ҳар сафар
мутафаккирлар диққат
марказидан
ўрин олар экан, унинг
моҳиятини янги тарихий
шароитда ва янгича нуқтаи
назардан англаб етишга
ҳаракат қилиб, уни қайта
ва қайта янгидан
кашф этганлар.

• Пировардида, фалсафа
• фанида
• инсондан мураккаброқ ва
• зиддиятлироқ предмет йўқ,
• десак, ҳеч
• муболаға бўлмайди.

Инсонни ўрганишга нисбатан бошқа
кўп сонли ёндашув
интровертив
экстровертив
инсоннинг онг, жон,
руҳият,
инстинктлар, нуқсонлар,
фазилатлар каби
муҳим ху-
сусиятларини таҳлил
этиб, уни «ичдан»
тушуниш, англаб
етишни назарда
тутади
инсонга назар ташлаш,
унинг моҳиятини таҳлил
қилиш гўёки «сиртдан»
амалга ошириладики, бу-
нинг натижасида диққат
марказидан унинг ижти-
моий ва табиий моҳияти
ўрин олади; тегишли мўл-
жалларга мувофиқ инсон-
нинг Худо, космос, универ-
сум ва шу кабилар билан
алоқаси таҳлил қилинади.
ТЕОЦЕНТРИЗМ КОНЦЕПЦИЯСИ
Бу концепцияга мувофиқ ҳамма нарсани Худо белгилайди. Христианликнинг
моҳиятини акс эттирувчи турли креационистик назарияларга кўра бутун дунё,
шу жумладан жонли дунё (ўсимликлар, ҳайвонлар, инсон) дарҳол ва ўзининг
мукаммал кўринишида яратилган. Инжилнинг дунё олти кунда яратилгани
ҳақидаги ривоятига асосланган бу нуқтаи назар европаликлар тафаккурида
Дарвиннинг эволюцион назарияси пайдо бўлгунича, яъни XIX асрнинг ўрта-
ларига қадар ҳукм сурди. Христианлар дунёсида диндор одамлар орасида
у бугунги кунда ҳам амал қилмоқда.
Фалсафанингикки ярим
минг йиллик тарихи

• мобайнида инсонга
• жуда кўп таърифлар
• ва тавсифлар берил-
• ди, у кўп сонли сино-
• нимлар орттирдики,
• фалсафий таҳлилнинг
• бошқа
• бирон-бир объектида
• бундай ҳолга дуч
• келиш мушкул. Зеро,
• фалсафа тарихида инсон:

• «ақлли мавжудот»