9-мавзу. Инсон фалсафаси Тошкент молия институти Ижтимоий фанлар кафедраси

Инсоннинг келиб чиқиши ҳақидаги назариялар
Қадимги Рим фалсафаси
Юнон фалсафаси
Инсоннинг келиб чиқииш ҳақида Қадимги фалсафий тасаввурлар
чарвак-локаятлар таълимоти

Ҳозирги замон таснифлари маълумотларига кўра, одам турига, умуртқалилар кичик турига, сут эмизувчилар синфига, приматлар гуруҳига, гоминоидларнинг катта оиласига, гоминидлар оиласига, Hоmо турига мансубдир.

Ҳозирга қадар мавжуд бўлиб келган «австралопитек – питекантроп-неандертал - Ноmо Sapiens» шаклидаги тўғри чизиқли схемадан воз кечилди. Археологлар қайд этганларидан, антропогенезнинг ҳозирги манзараси «одамларнинг шаклланишининг бир хил ва тўғри чизиқли ғояси эмас, балки мураккаб ва кўп томонлама шаклланиш ғоясига кўпроқ яқинлашмоқда.

Яқин даврга қадар неандерталлар ҳозирги биологик турга мансуб одамларнинг тўғридан-тўғри аждодлари деб ҳисобланар эди. Бироқ, яқинда неандерталларнинг 28000 йил илгари яшаган вакилларининг суяклари топилди. Бу вақтда неоантроп (ҳозирги турга мансуб одам) аллақачон пайдо бўлган эди.

Қадимги хитой, ҳинд ва антик фалсафаси инсонга микрокосм, космоснинг бир қисми, яъни макрокосм – умуман дунё билан доимий алоқада бўлиб турувчи қисм сифатида қараган.

«Ўзини тафаккур этувчи тафаккур»

• Аристотель

«Человек – это социальное существо или политическое животное»

инсон ҳаётининг мақсади - онгли лаззатланиш, азоб-уқубутларга чап бериш, руҳнинг сокин ва тинч ҳолатига эришишдир. Шу сабабли улар фалсафанинг асосий вазифаси инсонга бахтли бўлиш йўлини кўрсатишдан иборат деб ҳисоблаганлар

Антик материалистлар Демокрит, Эпикур, Лукреций Кар

«Ўрта аср Европа фалсафаси

• Инсонни унда икки негиз: олий (руҳ) ва паст (тан) бир-бири билан узлуксиз кураш олиб борувчи мавжудот сифатида қаради.

Шарқ-мусулмон фалсафаси

• Инсонни унда икки негиз: олий (руҳ) ва паст (тан) бир-бири билан узлуксиз кураш олиб борувчи мавжудот сифатида қаради.

инсоннинг руҳий дунёси механик куч-ғайрат ва ҳаракатлар мажмуасидан бошқа нарса эмас

Томас Гоббс