9-mavzu. Kichik biznes va tadbirkorlik sub’ektlarining moliyaviy faoliyati tahlili

Resurslarning  ayrim  turlaridan    foydalanish  samaradorligi  ko’rsatkichlari. 

Mehnat  unumdorligi  –  bu  ishlab chiqarish samaradorligining eng  muhim o’lchovlaridan 

biridir.  Mehnat  unumdorligi  bilan  xodimlarning  ishlab  chiqarish  faoliyati  samaradorligi 

aniqlanadi.  Mehnat  unumdorligining  o’sishi  jonli  va  buyumlashgan  mehnatning 

tejalishini bildiradi. 

Mehnat  unumdorligi  –  bu  bir  xodim  tomonidan  ish  vaqti  birligi  ichida  ishlab 

chiqarilgan mahsulotning mikdori yoki mahsulot birligini ishlab chiqarishga ish vaqtining 

mikdori bilan o’lchangan jonli mehnat sarfining samaradorligidir.  

Birinchi ko’rsatkich bir xodimning vaqt birligi ichida ishlab chiqargan mahsulotini 

aniqlaydi: 

 

Ishlab chiqarish  = 

Ishlab chiqarilgan mahsulotning miqdori (Q)  

Ishlangan vaqt (T) 

Ikkinchi  ko’rsatkich  mehnat  sarfini,  ya’ni  mahsulot  birligiga  sarflangan  vaqtni 

aniqlaydi: 

 

Mehnat sarfi  = 

Ishlangan vaqt (T) 

Ishlab chiqarilgan mahsulotning miqdori (Q)  

 

Mehnat  unumdorligining  oshishi  mahsulot  ishlab  chiqarishni  ko’paytirishga,  mahsulot 

tannarxini pasaytirishga, ish kuchiga ehtiyojni nisbatan qisqartirishga, xodimlar ish haqining 

---

o’sishini ta’minlashga imkon beradi. Bularning barchasi kichik korxonaning muvaffaqiyatli 

ishlashi uchun zarurdir. 

Mehnat unumdorligining quyidagi ko’rsatkichlari mavjud: bir ishchining o’rtacha yillik 

ishlab  chiqarishi  (mahsulot  hajmini  ishlovchilarning  o’rtacha  ro’yxat  soniga  bo’lish  yo’li 

bilan  aniqlanadi);  bitta  ishchiga  to’g’ri  keladigan  o’rtacha  yillik  ishlab  chiqarish (mahsulot 

hajmini ishchilarning o’rtacha ro’yxat soniga  bo’lish yo’li bilan aniqlanadi); bitta ishchiga 

to’g’ri  keladigan  o’rtacha  kunlik  ishlab  chiqarish  (bir  kunlik  mahsulot  hajmini  barcha 

ishchilar  soniga  bo’lish  yo’li  bilan  aniqlanadi);  bitta  ishchiga  bir  soatga  to’g’ri  keladigan 

o’rtacha  ishlab  chiqarish  (bir  soatda  ishlab  chiqarilgan  mahsulot  hajmini  barcha  ishchilar 

soniga bo’lish yo’li bilan aniqlanadi).