9-mavzu. Mehnat potensiali Reja: «Mehnat potensiali»

6.4-rasm. Mehnat potensiali sifat ko‘rsatkichlarining shakllanishi

Mehnat potensialining sifat ko‘rsatkichlariga ko‘plab omillar ta’sir ko‘rsatadi va ular quyidagicha ifodalanadi:

f(s)= s (s , s , s , s , s ,c ……..c ),								(2)
1	2	3	4	5	6	n

bu yerda: f(s) – mehnat potensialining sifat ko‘rsatkichi; s₁ – jismoniy holat va sog‘lik darajasi; s₂ – ta’lim va ma’lumot darajasi; s₃ – malakasi va kasbiy mahorati; s₄ – tadbirkorlik qobiliyati; s₅ – hayotiy tajriba va ko‘nikmasi; c₆ – dunyoqarashi va ongi; c₇ – odob-axloki va xulq-atvori; c₈ – ma’naviy yetukligi...

Mehnat potensialining sifat ko‘rsatkichlarini belgilovchi dastlabki omil bo‘lib, inson resurslarining jismoniy holati va sog‘lik darajasi hisoblanadi. Har bir kishi to‘la-to‘kis hayot kechirish va o‘zi tanlagan mehnat faoliyati sohasida ishlay olishi uchun muayyan sog‘lik hamda jismoniy rivoj­ lanish darajasiga ega bo‘lishi lozim. Ushbu ko‘rsatkich shaxsning jismoniy imkoniyatlari, quvvati va salohiyatini belgilaydi. Aynan ushbu imkoniyat-largina ishlab chiqarishni tashkil etish, samarali boshqarish va iqtisodiyot-ni yuritish uchun asos bo‘lib xizmat qiladi.

Aholi va mehnat potensialining malaka va kasbiy mahorat ko‘rsatki-chi, bir tomondan, xodimning doimiy ravishda murakkablashib boruvchi ish vazifalarini bajarishga, kasb faoliyati o‘zgarishiga tayyorligini, ikkinchi tomondan, xizmatga munosabatini, mehnat intizomini, mehnat intensivli-gini shakllantiruvchi omil hisoblanadi. Ushbu ko‘rsatkich xodimning yil-lar davomidagi mehnat faoliyati, amaliy tajribalari va nazariy bilimlari asosida shakllanadi. Malaka va mahoratning yuqori ko‘rsatkichi ishchining o‘z mutaxassisligini yaxshi egallagani, kasbiy tayyorgarlikka egaligi va zamo-naviy talablarga javob bera olish qobiliyatlaridan dalolat beradi. Ushbu omil orqali jamiyatda yangi yutuqlarga erishish va yuqori marralarni zabt etish mumkin bo‘ladi

Xodimning tadbirkorlik qobiliyati uning yaratuvchiligi va yangilik-ka intilib ishlashini anglatuvchi ko‘rsatkichdir. Ushbu fazilatga ega ish-chilar daromad olish yo‘llari va manbaalarini yaxshi o‘zlashtirgan bo‘lib, biznes yuritish bo‘yicha yetarli bilim sohibidirlar. Shuningdek, tadbir-korlik qobiliyati tashabbuskorlik va yangi g‘oyalarning vujudga kelishini ta’minlaydi. Korxona strategiyasini ishlab chiqarish, uning kelgusi re-jalarini belgilash va ishlab chiqarishning yangi turlarini joriy etishda ushbu xususiyatga ega kishilar mehnatidan foydalanish o‘z samarasini be-radi.

Shunday qilib, mehnat potensiali – bu jamiyatning mehnat sohasidagi imkoniyat quvvatlari, demakdir. Mehnat potensiali jismoniy imkoniyat, ma’lumot, kasb-hunar, malakaga ega, ishlab chiqarishda ishtirok etishga la-yoqatli bo‘lgan barcha fuqarolarni o‘z ichiga oladi. Mehnat potensiali eng faol, eng bunyodkor omil bo‘lib, u mamlakatning islohot va tub o‘zgarishlar yo‘lidan tinimsiz ilgarilab borishini ta’minlaydi. Jamiyatning iqtiso-diy va ijtimoiy taraqqiyot darajasi bilan belgilanuvchi mazkur omil, o‘z navbatida, uni rivojlantirishda hal qiluvchi asos hisoblanadi.