A b d u m a j id m a d r a im o V g avhar fu zailo V a

Mavzuni mustahkamlash uchun savollar
/. 
Qanday Itirkiy tildagi hitiklami hilasiz?
2. Qaysi Xitoy manbalarida У I—VIII asr O'zbekiston tarixi yoritilgan?
3. Mug ‘ qal "asidan topilgan So 'g ‘d tilidagi hujjat laming ilmiy ahamiyati nimada ■
4. So'g'd tilidagi manbalami kimlar o'rgangan?
5. Turkiy tildagi bitiklami kimlar o'rgangan?
* U shbu m avzu B. A hm edov asari asosida yoritildi.
140

---

3 - M A V Z U . IX - X II A S R L A R M A N B A L A R I
D arsning mazm uni: 
Ushbu darsda talabalarga IX—XII asrdagi ijtimoiy- 
sivosiy 
ahvol va bu davrda yaratilgan arab, fors va turkiy tildagi asosiy tarixiy 
jnanbalar va ulaming umumiy xususiyatlari to'g'risida tasawur beriladi.
Rcja:
3.1. Asosiy ijtimoiy-siyosiy voqealar.
3.2. Huquqiy hujjatlar va yozishmalar.
3.3. Arab tilida yozilgan manbalar.
3.4. Arab tilidagi manbalarning xususiyatlari.
Asosiy tushunchalar: S om oniylar, Q oraxoniylar, G 'azn av iy lar, 
Buvayhiylar, 
Ziyoriylar, qoraxitoylar, Xorazmshohlar.
3 .1 . A sosiy ijtim oiy-siyosiy voqealar
Bag'dod xalifaligining sobiq hududida tashkil topgan eng yirik 
davlatlardan biri Somoniylar davlati (819-999) edi. Unga Nuh ibn Asad 
(819-842) asos soldi. Bu davlat, ayniqsa X asming birinchi y arm id a- 
Ismoil ibn Ahmad davridan (892-907) boshlab kuchaydi. Somoniylar 
Movarounnahr, Xuroson, Eron, hozirgi Afg'onistonning katta qismi, 
shuningdek, T oshkent, T urkiston va Ispijob (Sayram ) ustidan o 'z
hukmronligini o'm atdilar.
S o m o n i y l a r
yirik yer egalari, nufuzli ru h o n iy lar ham da yirik 
sa v d o g a rla m in g
ko'magiga tayanib, feodal tarqoqlik va ichki urushlarga, 
lla v o d iy s id a
va Sirdaryo bo'y larid a ko'chib yurgan qorliqlarning 
M o v a ro u n n a h m in g
ichki tumanlari ustiga qilib turgan xurujlariga barham 
b e rd ila r 
(893). Bu hoi mamlakatning iqtisodiy va madaniy yuksalishiga 
y o 'l o c h d i.
Bu sulola 
davrida markaziy davlat boshqaruvi birmuncha takomillashdi. 
A m ir d a v la tn i 
o'nta muassasasi (dcvon):