А. Э. Тангиров бизнес ижроси ва

Стандарт компетенция - бу корхонага бозорнинг маълум бир 
сегменти учун хос бўлган вазифаларни ҳал қилиш, операция 
жараёнларни ўз даражасида амалга ошириш имконини берадиган 
афзалликлар, технологиялар, қобилиятлар, билим ва кўникмалар 
тўплами стандарт сифатида қабул қилинган. Рақобатчиларнинг 
кўпчилиги стандарт компетенцияларга эга бўлганлиги сабабли, 
стандарт компетенцияларнинг йўқлиги корхоналарнинг бозордан 
тезда йўқолишига олиб келади. Кўпгина стандарт ваколатлар 
лицензиялар ва сертификатлар билан тасдиқланган. 
Муваффақиятли 
рақобат 
учун 
корхонанинг 
барча 
компетенцияларини шакллантириш ва асосийларини ажратиб 
кўрсатиш керак. 
Калит (алоҳида, асосий, муқаррар, ноёб, ишбилармонлик-
компетенцияси) компетенция, унинг мавжудлиги корхонага соҳада 
янги фаолият стандартини белгилашга ва шу билан унинг 
рақобатдош устунлигини мустаҳкамлашга имкон беради.
Биринчи марта Калит (асосий) компетенция тушунчаси К. С. 
Прахальд ва Г.Хамел томонидан “энг катта фойдаланиш қийматини 
яратишда иштирок этувчи юқори даражали компетенция, яъни 
бошқа имкониятлардан фойдаланишни ташкил этиш ва бошқариш 
имконини берувчи жамоавий билим” сифатида белгиланди, 
компетенция ва қобилиятлар, шу орқали қўшимча фойдаланиш 
қийматини яратади. 
Г.Хамел ва С.К. Прахальд, корхона уни ташкил этувчи бизнес 
бўлинмалари тўплами сифатида эмас, балки компанияга ўз 
мижозларига маълум қадриятларни тақдим этишга имкон берадиган 
асосий ваколатлар - кўникмалар, қобилиятлар, технологияларнинг 
комбинацияси сифатида қабул қилиниши керак. 
Калит (Асосий) компетенция корхонанинг стратегик 
салоҳияти ҳисобланади. Корхонани оператив бошқариш (бизнесни 

---

155 
самарали олиб бориш қобилияти) потенциалдан фойда олиш 
усулидир. 
Бу Калит компетенция томонидан яратилган фойдаланиш 
қийматининг бир-бирини тўлдириши унинг синергик хусусиятини 
очиб беради (13.2-расм). Шу билан бирга, имкониятлар ва 
маҳсулотлар ўлчовларидан деярли ташқарида мавжуд бўлган Калит
компетенция бозор эҳтиёжларидан келиб чиқмайди —у бироз 
универсал бўлиб, бир-биридан жуда фарқ қиладига бир қатор 
бозорларга киришни ("калит" бўлиш) таъминлай олади. 
компетенция 
компетенция 
компетенция компетенция