A. J. Tuychiyev Iqtisoiyot fanlari doktori, professor
Download 3.05 Mb. Pdf ko'rish
|
АУдит дарслик (1)
- Bu sahifa navigatsiya:
- Buxgalteriya va audit o‘rtasidagi asosiy farqlar
|
Audit tavsifi
Audit - bu xolisona fikr berish maqsadida tashkilotning moliyaviy ma’lumotlarini mustaqil ravishda o‘rganishning uslubiy usuli . Bu tashkiliy- huquqiy shaklidan qatiy nazar, barcha tashkilotlarga taalluqlidir. 11 Audit orlik tekshiruvi - bu moliyaviy hisobotning haqiqiyligi va ishonchliligini aniqlash uchun bitimlarning har bir tomoni, ya’ni kvitansiyalar, tushumlar, hisob kitoblari va tegishli hujjatlarning tanqidiy, xolis tekshiruvidir. Bundan tashqari, xatolar va firibgarliklar, hisoblarda qasddan manipulyasiya qilish yoki egallash va hokazolarni batafsil tekshirish orqali aniqlash mumkin. Auditor moliyaviy ma’lumotlarning aniqligi va oshkoraligini buxgalteriya standartlariga muvofiqligini hamda soliqlar to‘g‘ri to‘langanligini yoki to‘lanmaganligini tekshiradi. Buxgalteriya hisobi va moliyaviy hisobotlarni to‘liq tekshirgandan so‘ng u hisobot shakliga fikr bildiradi. Auditorni tayinlagan shaxsga to‘g‘ri va adolatli nuqtai nazar bo‘yicha xulosa taqdim etiladi. Auditning ikkita xulosasi mavjud, ular quyidagilardir: 1. O‘zgartirilmagan 2. O‘zgartiriladigan: Malakali Salbiy Ogohlantirishlar Audit ichki va tashqi tartibda amalga oshirilishi mumkin. Ichki auditning vazifasi ichki audit tizimini takomillashtirish uchun tashkilot rahbariyati tomonidan tayinlangan ichki auditor tomonidan amalga oshiriladi. Tashqi auditorni audit o‘tkazishga jalb qilish kompaniyaning aksiyadorlari yig‘ilishida qaror qabul qilinadi. Buxgalteriya va audit o‘rtasidagi asosiy farqlar Quyida keltirilgan fikrlar buxgalteriya hisobi va audit o‘rtasidagi farqni batafsil aks ettiradi. 1. Buxgalteriya - bu pul-kredit bitimlarini hisobga olishni va kompaniyaning moliyaviy hisobotlarini tayyorlashni tartibga soluvchi faoliyat. Audit - moliyaviy axborotning haqiqiy va adolatli nuqtai nazardan qarashini mustaqil baholashni o‘z ichiga olgan analitik vazifa. 12 2. Buxgalteriya hisobi standartlari hisobni yuritish bo`yicha minimal talablarni, audit standartlari esa auditni sifatli o‘tkazishni bo`yicha minimal talablarni o`z ichiga oladi. 3. Buxgalteriya - soddalashtirilgan vazifa bo‘lib, u buxgalterlar tomonidan amalga oshiriladi, lekin Audit murakkab vazifadir, shuning uchun Auditorlar uni bajarish uchun talab qilinadi. 4. Buxgalteriyaning asosiy maqsadi tashkilotning rentabelligini, moliyaviy ahvolini va ish faoliyatini aniqlashdir. Aksincha, audit moliyaviy hisobotning to‘g‘ri tuzilganligini tekshirish hisoblanadi 5. Buxgalteriya - doimiy faoliyat. Audit esa farqli o‘laroq, bu davriy faoliyatdir. 6. Buxgalteriya hisobi - bu boshqarishning boshlanishi. Xulosa Buxgalteriya hisobi va audit xizmati ixtisoslashgan sohalardir, biroq auditning ko‘lami keng miqyosda buxgalteriya hisobidan kengroqdir, chunki turli xil aktlar, soliq qoidalari, har bir tarmoq bo`yicha qonunchilik me`yori talablari, buxgalteriya standartlari va audit standartlarini bilish bilan bir qatorda kommunikatsiya qobiliyatlari ham talab qilinadi. Bundan tashqari, konfidensiallik, yaxlitlik, halollik va mustaqillik, mustaqil tekshirish usuli bajarilayotganda saqlanishi kerak bo‘lgan asosiy talablardir. Auditor tomonidan taqdim etilgan ma’ruzalar kreditorlar, aksiyadorlar, investorlar, etkazib beruvchilar, qarzdorlar, mijozlar, hukumat va boshqalar kabi moliyaviy hisobot foydalanuvchilari uchun oqilona qaror qabul qilish uchun foydalidir. Buxgalteriya hisob-kitoblari kam bo‘lsa-da, u buxgalteriya standartlari, prinsiplari, konvensiyalari va taxminlarini, shuningdek korxona va tashkilotlar to`g`risidagi qonunlarhamda ularning faoliyatiga tegishli bo`lgan nizomlar qarorlar, farmonlar va soliq qonunchiligini to‘liq bilishni talab etadi. Auditni o‘tkazish jarayoni faqat buxgalteriya hisob-kitoblari to‘g‘ri amalga oshirilganda bajariladi uni e’tiborsiz qoldirib bo‘lmaydi. |
