A. M. Mannonov n. A. Abdullayev r. R. Rashidov
Kokar, M. Hassan. A Political and Diplomatic History o f Afghanistan
Download 184 Kb. Pdf ko'rish
|
Afg\'oniston tarixi. Mannonov A.M, Abdullayev N.A, Rashidov R.R (1)
|
36 Kokar, M. Hassan. A Political and Diplomatic History o f Afghanistan,
1863-1901. - Leiden: Brill, 2006. - P. 2-3. 37 Noelle, Ch. State and tribe in nineteenth century Afghanistan: The reign o f Amir Dost Muhammad Khan (1826-1863). - Richmond, UK: Curzon, 1997. - P . 12. o‘ziga “amir” titulini oladi. Do‘st Muhammadxon ushbu harakati orqali birinchidan, Peshovar shahrini egallab olgan sikxlarga qarshi “jihod” e ’lon qilishni ko‘zda tutgan bo‘lsa, ikkinchidan, o ‘zining ko‘p sonli shuhratparast va hasadchi aka-ukalarining noroziligi- ni oldini olishni mo‘ljallagan edi. “Jihod” e ’lon qilish huquqiga faqatgina musulmon mamlakatida hukmronlik qilayotgan mustaqil hukmdor egaligini nazarda tutgan holda, D o‘st Muhammadxon 1834-yilda Kobulning musulmon ruhoniylari va peshvolaridan “amir” (amir al-mo‘minin) titulini oladi va bu orqali mamlakatning aksariyat musulmon bo‘lgan aholisi ustidan o ‘z hukmronligini yurgizishni ko‘zda tutgan edi. Shoh titulidan voz kechishi orqali Do‘st Muhammadxon o ‘z aka-ukalariga hokimiyatni meros qilib olmaganligini va uiaming markaziy hokimiyatni egallash uchun harakatlari asossiz ekanligini ko‘rsatib qo‘ymoqchi boMadi38. Amir D o‘st Muhammadning davlatni mustahkamlash borasidagi sa’y-harakatlari aka-ukalarining hasadini keltiradi va Do‘st Muhammad ularni davlat boshqaruvidan chetlashtirib, o ‘z o ‘g‘illarini davlat ishlariga m as’ul etib belgilaydi hamda davlatdagi m a’muriy, huquqiy ishlarning holatini yaxshilab, qo‘shin tuzilishiga alohida e ’tibor beradi39. D o‘st Muhammadxon boshchiligidagi mustaqil afg‘on davlatining kuchayishi va uning mamlakatni birlashtirishdagi muvaffaqiyatlari inglizlaming Afg‘onistonni va 0 ‘rta Osiyoni bosib olishdagi rejalariga to ‘sqinlik qilar edi. Afg‘onistonda o‘zlariga loyal munosabatda bo‘luvchi hukmdor istagida bo‘lgan ingliz mustamlakachilari Do‘st Muhammadxon davlatiga qarshi dastlab Hindiston hududlarida istiqomat qiluvchi sikxlami, so‘ngra esa eronliklami gijgijlaydi. Lekin shunga qara- may, Do‘st Muhammadxon nafaqat afg‘on yerlarini o ‘z qo‘l ostida Download 184 Kb. Do'stlaringiz bilan baham: 
|