“абу райҳон беруний” Тўрт парда, беш кўринишли т а р и Х и й д р а м а

Гулсанам:- Тонг бўзариб келмоқдадир... Сабо эсар чаманда. Табиатни 
уйқусидан уйғотай деб... Беруний бу кеча ҳам ухламаган чоғи... Мана, шам 
ёниқ... 
(Шамни пуфлаб учиради.) 
О, бу олим уйқу нима, роҳат нима билмайди.
Бoғ айланиб юрса керак хаёл суриб, ўй уйлаб... 
О, жонгинам Абу Райҳон, бир кун сени кўрмасам
Тоқатим тоқ бўлур... Аммо кўринишдан қўрқаман...
Оловга дуч келгандайман сени кўрсам, азизим... 
Васлинг олов, ҳижронинг ўт, иккиси ҳам ёндирур!.. 
Бу дунёга ёниш учун келсам керак, эҳтимол... 
(Гулдондаги гулларни хидлаб.) 
Куз ёшларим шабнам бўлиб япроқларда ялтиранг!
Лабларимдан дарак беринг ёрга, қизил гунчалар;
О, наргислар, сизни кўриб эсласин ёр кўзимни... 
Сочларимнинг ҳиди бўлиб тарқанг райҳон ҳидлари...
Шоирларга, олимларга тонгда илҳом келармиш, 
Халал бермай илҳомига... Азоб чекай ҳажрида... 
Гулсанам чиқиб кетади. Бир оздан сўнг, хаёлчан, аста босиб, боғ томондан 
Беруний келади. Кўзлари гулдондаги гулларга тушиб, ҳаяжонланади. 
Беруний:- 
Яна ўша! Яна келмиш! О, Гулсанам, Гулсанам! 
Ҳар келганда ҳузуримга қуёш бўлиб келасан, 
Гўё олам нурга тўлар сен туфайли ярқираб, 
Ҳаётимнинг қувончисан, жаҳондаги таянчим... 
(Гулларга қараб.) 
Гулни қўйиб ўзи кетмиш. Ха. одати шунақа... 

---

25 
Гул орқали сўзлашгандай бўлади у мен билан... 
Гул япроғи ёноқлари... Лабларидир ғунчалар... 
Райҳон ҳиди эслатади сочларининг ҳидини... 
Севгисини изҳор этиб гул келтирар ҳар куни ..
Кундан-кунга ёнса керак... Мен ҳам ҳар кун ёнаман. 
Ишқ ўтининг азобига бардош бериш мушкулдир... 
- Бир ҳисобдан Гулсанамнинг бўлгани ҳам яхшидир, 
Барча ташвиш унутилар агар уни эсласам. 
Илҳом берар, далда берар менга унинг хаёли, 
Олам гузал кўринади Гулсанамни ўйласам... ' 
Бир қўлида тугун, бир қўлида хурмача кутариб, Бибисора киради. Берунийга 
таъзим қилади.