Ахборот коммуникация технологияларининг тараққий этиши билан ҳаётимизни қулайликлар билан бойитиш мақсадида тақдим

Ахборот, дастурий ва электрон техник воситаларни 
ривожлантириш омиллари 
Бу ҳолда сўралаётган ҳужжатни шакллантириш қуйидаги икки 
усулдан бири ёрдамида амалга оширилади (6-расм): 
а) X тўплам атрибутлари таркибини етишмаётган ахборот 
объекти атрибутлари билан кенгайтириш, уларни маълумотлар 
билан таъминлаш ҳамда ҳужжатни тўлалигича, сўралган кўринишда 
тақдим этиш; 
 
 
 
 
Электрон ҳужжатни 
шакллантириш 
Электрон ҳужжат 
мажмуасини яратиш 
Электрон ҳужжатлар 
архивини яратиш 
Электрон 
ҳужжатларни
классификац
иялаш 
Электрон ҳужжатнинг 
ахборот ресурслари 
Электрон ҳужжат 
ижросини 
таъминлаш 
сўровни шакллантириш 
Маълумотни қайта ишлаш ва бошқарув қарорларини қабул қилиш 
Сўровлар мажмуаси 

---

100 
6-расм. Ахборот атрибутларининг эркин талаб этилган таркиб 
ва қийматларига қўйилган чегараларга мос келадиган ахборот ҳосил 
қилиш схемаси. 
б) сўралаётган электрон ҳужжатдан X тўпламда мавжуд 
бўлмаган ахборот объекти атрибутларини чиқариб ташлаш йўли 
билан электрон ҳужжатнинг соддалаштирилган кўринишда тақдим 
этиш. 
3)

k,k

 [1, …, K ], w
k 

D
0
. 
Бунда сўралаётган ахборот объектларининг бирор (ёки бир 
нечта) атрибутлари қаралаётган предмет соҳаси учун белгиланган 
чекловлардан ташқарида бўлади, сўралаётган ҳужжатни талаб 
қилинган ахборот объекти атрибутлари бўйича тўлиқ тақдим 
этишнинг имконияти йўқ. Фақат сўралаётган ҳужжат 
қисқартирилган ҳолда w
k

D
0
,

k,k 

[1……K] ўринли бўлган 
атрибут (атрибутлар)ни тушириб қолдириш эвазига шакллантириш 
мумкин. 
“Электрон 
ҳукумат” 
тизимидамуассасалардаги 
ҳужжат 
айланишини ахборот тизимида керакли ахборотни ҳосил қилиш 
дастурий-алгоритмик воситалари илмий муассаса ва унинг ташкилий 
бўлинмаларининг ҳозирги аҳволи ҳақида оператив маълумотлар олиш 
имконини тақдим этади.
Ахборот объектлари ва атрибутларини формаллаштириш 
ҳамда тизимга солиш эвазига қаралаётган ташкилот ҳужжат 
айланувига мўлжалланган ахборот тизимларининг фаолияти учун 
ахборот атрибутларининг зарур таркиби ҳосил қилинади. Бундай 
ахборот тизимлари ҳар хил сўровларга тезкор ва ўз вақтида жавоб 
бериш мақсадида қулай восита ҳисобланади. Корхона ва 
ташкилотлар ҳужжат айланувида одатий ҳолга айланган сўровлар 
бўйича ҳужжатларни тақдим этиш учун олдиндан тайёрлаб 
қўйилган махсус намуналардан фойдаланади. Бироқ, айтиб ўтилган 
сўровлардан бироз фарқли ҳужжатларни шакллантириш ва тақдим 
этишда етарлича қийинчиликка дуч келинади. Юзага келган 
муаммо эҳтимолдаги ҳужжатлар ахборот таркибини чамалаб топиш 
ва уларга мос намуналар тайёрлаб қўйиш орқали бартараф этилиши 
мумкин. Бу зарур тезкорлик таъминланишини юзага келтиради. 

---

101 
Бунинг 
учун 
истеъмолдаги 
ахборот 
тизими 
ахборот 
атрибутларининг ассоциатив боғланишларини таҳлил этиш, 
уларнинг боғланиш даражаларини аниқлаш, кучли боғланишга эга 
ахборот 
атрибутлари 
жамланмалари 
асосида 
ҳужжатлар 
намуналарини шакллантириш зарур.
Предмет 
соҳаси 
ахборот 
объектлари 
ассоциатив 
боғлиқликларининг таҳлили асосида, сўралиш эҳтимоли катта 
бўлган ҳужжатлар намуналарини ишлаб чиқиш талаб этилади.
Фойдаланилаётган ҳамда талаб қилиниши эҳтимолига эга 
бўлган ҳужжатлар тўплами қуйидаги кўринишда ифодалансин: