Ajiniyoz nomidagi Nukus davlat pedagogika institutining Tu’rkiy tillar Fakulteti oʻzbek tili va adabiyoti ta’lim yoʻnalishi 3-”b” guruh talabasi akimniyazova tazagulning hozirgi oʻzbek adabiy tili fanidan taqdimoti

Biroq sо‘zning ma`nosi bilan tushuncha bitta narsa emas. Ma`no tushunchaning shakllanishida ishtirok etadi, unga poydevor bо‘lib xizmat qiladi, ammo sо‘zning tarkibiy qismi bо‘lganligidan til birligi sanaladi, tushuncha esa, garchi sо‘z va uning ma`nosi bilan aloqa bо‘lsa-da, inson tafakkurining mahsuli sifatida logik kategoriya hisoblanadi. Masalan, shox-shabbali, kо‘p yillik о‘simlik haqidagi tushuncha barcha millat vakillari ongida bir xil bо‘lsa-da, uning shakllanishida poydevor vazifasini bajargan sо‘zlar (nomlar) har xildir: о‘zbek tilida daraxt, rus tilida derevo, nemis tilida der Baum.

Biroq sо‘zning ma`nosi bilan tushuncha bitta narsa emas. Ma`no tushunchaning shakllanishida ishtirok etadi, unga poydevor bо‘lib xizmat qiladi, ammo sо‘zning tarkibiy qismi bо‘lganligidan til birligi sanaladi, tushuncha esa, garchi sо‘z va uning ma`nosi bilan aloqa bо‘lsa-da, inson tafakkurining mahsuli sifatida logik kategoriya hisoblanadi. Masalan, shox-shabbali, kо‘p yillik о‘simlik haqidagi tushuncha barcha millat vakillari ongida bir xil bо‘lsa-da, uning shakllanishida poydevor vazifasini bajargan sо‘zlar (nomlar) har xildir: о‘zbek tilida daraxt, rus tilida derevo, nemis tilida der Baum.

Shuning uchun daraxt sо‘zining ma`nosini nemis va rus bilmaydi, о‘zbek esa der Baum va derevo sо‘zlarining ma`nolarini anglay olmaydi (agar shu tillardan xabari bо‘lmasa), bunday holat ulardan birining (tushunchaning) logik kategoriya ekanligidan, ikkinchisining (sо‘z va ma`noning) esa lingvistik kategoriya ekanligidan kelib chiqadi, sо‘z va uning ma`nolari qaysi tilga mansub bо‘lsa, о‘sha til sistemasi ichida qaraladi, shuning uchun bir tushuncha nomi turli tillarda turlicha bо‘lishi bilan birga, ularning ma`nolarida anchagina tafovutlar ham uchraydi: bosh (о‘zb.) va golova (rus.) sо‘zlarining asosiy (tо‘²ri) ma`nolari о‘zaro tengdir, ammo о‘zbek tilidagi bosh sо‘zining kо‘chma ma`nolari – «kо‘chaning boshi», «о‘choq boshi», «daryo boshi», «boshi berk kо‘cha» birikmalarida reallashgan semalari ruscha golova sо‘zining semantik tarkibida yо‘q.