Alijonova guljahon ilhomjon qizi

So‘z o‘zgartiruvchi morfemalar. So‘z o‘zgartiruvchi affikslar so‘zlarga qo‘shilib ularning ma’nosini o‘zgartirmasdan, boshqa so‘zlar bilan grammatik(sintaktik) aloqasini ta’minlash uchun xizmat qiluvchi morfemalar hisoblanadi. So‘z o‘zgartiruvchi affikslar so‘zning o‘zak-negiziga qo‘shilishi mumkin, yoki so‘z yasovchi qo‘shimchalardan va so‘z shakl yasovchi qo‘shimchalardan keyin qo‘shilishi mumkin.
So‘z o‘zgartiruvchi affikslarga otning grammatik kategoriya elementlari – kelishik, egalik, son va fe’lning grammatik kategoriya elementlari – zamon, nisbat, mayl, shaxs-son qo‘shimchalari kiradi.
Kitobga, Kitobim, Kitoblar – otning grammatik kategoriya elementlari.
Bordi, Borishdi, Borsam, Bording – fe’lning grammatik kategoriya elementlari.
So‘z o‘zgartiruuvchi affikslar bir so‘zga bitta o‘zi yoki bir necha so‘z o‘zgartiruvchi affikslar qo‘shilishi mumknn.
Maktab – birlik, bosh kelishik, ikkisi ham “nol ” shaklda, maktablar – ko‘plik son, maktablarimiz – ko‘plik va egalik, maktablarimizga - ko‘plik qo‘shimchasi, egalik qo‘shimchasi, jo‘nalish kelishigi qo‘shimchasi
Borgan – o‘tgan zamon, borgansan – o‘tgan zamon, shaxs-son, borishgansiz – birgalik nisbati, o‘tgan zaamon, shaxs-son.
So‘z shakl yasovchi affikslar. So‘z shakl yasovchi affikslar so‘zlarga qo‘shilib, so‘zning asl ma’nosini o‘zgartirmaydi,so‘zning boshqa so‘zlar bilan sintaktik aloqasini ta’minlamaydi, so‘z ma’nosiga qo‘shimcha – ustama ma’no yuklaydi. Qiz, qizaloq, qizcha, qizgina.
So‘z shakl yasovchi affikslarga otning nogrammatik kategoriya elementlari otlardagi o‘xshatish – dek, –day (-dayin), akamdek, hurmat –lar, akamlar, chegara –gacha, Dubaygacha, xoslik –niki, akamniki, qiyos – cha, akamcha (bo‘yi), kesatiq-kinoya – lar, akamlar (o‘zlariga xon), kichraytirish – cha, kitobcha, erkalash – -xon, -jon, -bek, -oy, undash-chaqirish – ov, - uv,- e, akamuv va boshq., fe’llardagi funksional shakllar – harakat nomi – ish, -moq, -uv, o‘qishda uquv qilmoq kerak.
Sifatdosh – yotgan, - digan, -ar,-vchi, o‘qiyotgan bola, bo‘ladigan yigit, qaytar dunyo.
Ravishdosh – (i)b, -ay, -gani, -guncha. –gach,sifatning ozaytirma daraja shakllarini yasovchi –roq, - ish,- imtir shakli, sifatning kuchaytirmashaklini yasovchi qip-, sap-, qop-, sonlarning ma’no turlarini bildiruvchi taxmin –tacha, tartib – inchi, taqsim –tadan, olmoshlardagi gumon bildiruvchi – dir, so‘z yuklama qo‘shimchalari – so‘roq –mi,-chi, -a, - ya, ta’kid – ku, - da, -oq, - yoq, -yu shakllari so‘z shakl hosil qiluvchi affikslar hisoblanadi.