128
Tragediya janrining xususiyatlari ham V.Belinskiy tomonidan yetarli asoslangandir. Ular
quyidagichadir:
1. “Tragediyaning mohiyati... qalbning tabiiy jarayoni, maylning axloqiy burch yoki daf
qilinmas bir to’siqlik bilan to’qnashuvidir... tragediya – qayg’uli tamosha! Agarda qon, o’liklar, xanjar,
zahar tragediyaning odatdagi sifatlari bo’lmasa ham,
lekin uning oqibati harvaqt qalbning eng
qimmatli umidlarining yemirilishi, butun bir hayot saodatining yo’qolivudir. Uning qora
ulug’vorligi, uning buyuk azamatligi shundan kelib chiqadi: unda taqdir kuchi hukm suradi, uning
mohiyati, asosi taqdir kuchidir”.
2. Tragediya “asosida buyuk haqiqat, yuksak donolik yotadi.
Kurashda o’lgan yoki g’alabada
halok bo’lgan qahramonga biz chuqur qayg’uramiz. Lekin bu kurashsiz, bu halokatsiz u qahramon
bo’lmasligini, o’z shaxsiyati bilan abadiy substansial kuchlarni,
jahonni va o’zgarmas borliq
qonunlarni amalga oshira olmasligini bilamiz”.
3. “Buyuk axloqiy vazifalarni hal qilish
uchun taqdir eng asl ruhlarni, kishilik dunyosi boshida
turgan yuksak ruhli shaxslarni, axloqiy dunyoning tiragi bo’lgan substansial kuchlarni o’zida
gavdalantirgan qahramonlarni tanlaydi.
Faqat oliy tabiatli odam tragediyaning qahramoni yoki
qurboni bo’la oladi; voqyelikning o’zida ahvol shunday”.
4. “Har qanday tragediyadan
mash’um halokatni yo’qoting,
siz bu bilan uni buyuklikdan,
butun ma’nodan mahrum qilasiz, buyuk asardan oddiy bir narsa yasaysiz, u birinchi galdayoq o’zining
butun nafis kuchini yo’qotadi”.
5. “Tragediya ko’proq sun’iy asardir”. “Mana shuning uchun
tarixiy shaxslarni buzib
ko’rsatishga oz yo’l qo’yilsa ham; tragediyaning go’yo qat’iy huquqidir, bu uning mohiyatidan kelib
chiqadi.
Tragediyachi o’z qahramonini ma’lum tarixiy vaziyatda ko’rsatishni istaydi: tarix unga
Do'stlaringiz bilan baham: 
