Alisher navoiy nomidagi samarqand davlat universiteti tarix-falsafa fakulteti Falsafa yo’nalishi Sharq falsafasi va ma’naviyat kafedrasi

partiyalarning qanday mavqega egaligi, bu jarayonlardagi ishtirokining qanday 
kechishi xalqning partiyaviylik tizimi asosida kechgan saylovlardagi faollik 
darajasi hozirgi davrga kelib demokratiya me’yorlarini belgilab bormoqda.
Mamlakatda nodavlat, notijorat tashkilotlar mustaqilligini ta’minlash, 
shuningdek ularni fuqarolik jamiyatining muhim institutiga aylanishini ta’minlash 
maqsadlarida davlatning «kuchli davlatdan kuchli fuqarolik jamiyati sari» 
konseptual siyosiy dasturi qabul qilindi. Unga ko’ra, avvalambor, hokimiyat 
vakolatlarining ma’lum bir qismini markazdan mahalliy hokimiyat organlariga 
o’tkazishga qaratilgan. Mavjud qonun va huquqiy hujatlarini bir tizimga keltirish 
va ularga qo’shimcha tarzda yangilarini ishlab chiqish lozim
1
. 
Jamiyat siyosiy tizimini yanada erkindashtirish masalalari mazkur siyosiy 
dastur qabul qilingandan keyin yanada dolzarb ahamiyat kasb etmoqda. Jahon 
jamoatchiligi tomonidan tan olingan “O’zbek modeli” asosida jamiyatni har 
tomonlama isloh etishning asosiy yoo’nalishi fuqarolik jamiyati va huquqiy davlat 
qurishga qaratildi. Jamiyatning siyosiy tizimi ijtimoiy guruhlarning xilma – xil 
ehtiyojlari va manfaatlarini o’zida ifodalashga, ularni hayotga tadbiq etishga 
qaratilgandir. O’z o’rnida, nodavlat notijorat tashkilotlar va siyosiy institutlar 
bevosita yoki bilvosita siyosiy hokimiyatning amal qilishga hissa qo’shadi yoki bu 
jarayonlarda ishtirok etadi. Shuningdek, nodavlat notijorat tashkilotlar faoliyati 
natijasida jamiyat siyosiy tizimi kengliklarida jamiyatning iqtisodiy – ijtimoiy, 
siyosiy va ma’naviy hayotiga mansub bo’lgan turli – tuman ijtimoiy tabaqalar 
manfaatlari o’zaro ziddiyatlashuvi natijasida rivojlanish ro’y beradi. Shuningdek, 
bu jarayonlar turli ijtimoiy qatlam va guruhlarning o’ziro kelishuvi, hamkorligiga 
imkoniyatlar yaratadi. 
1
Karimov I.A. Bizning bosh maqsadimiz – jamiyatni demokratlashtirish va yangilash, mamlakatni modernizatsiya 
va isloh etishdir. – Т.: O’zbekiston, 2005 yil, 39-bet. 

---

32 
Hozirgi o’tish davri va demokratik mezonlar har bir siyosiy partiyani 
mustaqil institut sifatida o’z ijtimoiy bazasi bo’lgan ijtimoiy tabaqalar manfaatlari 
va dunyoqarashlariga mos harakat dasturlariga egi bo’lishi, siyosiy plyuralizmni 
shakllantirib, turlicha qarashlar raqobati va munosabati asosida fuqarolik jamiyati 
shakllanishi uchun zamin tayyorlashini talib etmoqda. 
Fuqarolik jamiyati bilan davlat nisbati uzviyligi o’laroq, xalq hayoti va 
faoliyati fuqarolik jamiyatiga xos qo’yidagi tizim asosida kechadi: