Alisher navoiy nomidagi samarqand davlat universiteti


Download 7.17 Kb.
Pdf ko'rish
bet15/22
Sana16.02.2017
Hajmi7.17 Kb.
#580
1   ...   11   12   13   14   15   16   17   18   ...   22

 
Sinov savollari 
1.  Suyuqlikka qanday kuchlar ta’sir etadi? 
2.  Gidrostatik bosim deb nimaga aytiladi? Bu tushunchaning ma’nosini qanday formula ifodalaydi? 
3.  Berilgan nuqtadagi gidrostatik bosim, yuzaga ta’sir etuvchi o’rtacha bosim qanday aniqlanadi? 
4.  Gidrostatik bosimning asosiy xossalarini ayting. 
5.  Erkin sirt deb nimaga aytiladi? Uning shakli qanday kuchlardan bog’liq? 
6.  Gidrostatikaning asosiy tenglamasini bosimlar ko’rinishida yozing. Uni izohlang. 
7.  Paskal qonunini ayting va uni izohlang. 
8.  Gidrostatikaning asosiy tenglamasini naporlar ko’rinishida yozing. Uning fizik ma’nosini izohlang. 
9.  Absolyut, ortiqcha (manometrik) va vakuummetrik bosim deb nimaga aytiladi? 
 
Muammoli savollar 
1.  Bosim  qanday  birliklarda  o’lchanadi?  SI  birliklar  sistemasi  va  boshqa  birliklar  sistemalarida 
bosimning birliklari orasidagi bog’lanishlarni ayting. 
2.  Bosimi  aniq  bo’lgan  nuqtadan  yuqorida  turgan  nuqta  uchun  gidrostatikaning  asosiy  tenglamasini 
yozing. Xuddi shunday shu nuqtadan quyidagi nuqta uchun ham. 
3.  Paskal  qonunini  ifodalovchi  tajribani  shakllarda  izohlang  va  shu  qonunga  ko’ra  gidrostatik  bosim 
uchun qanday formula o’rinli? 
4.  Tutash idishlar deb nimaga aytiladi? Tutash idishlar qonunini izohlang. 
5.  Gidravlik zichlagichning ishlash jarayonini rasmlar orqali izoglang. 
 
Adabiyotlar 
1.  Умаров А.Ю. Гидравлика. – Тошкент: Ўзбекистон, 2002. – 460 б. 
2.  Чугаев Р.Р. Гидравлика. Учебник. - Л.: Энергоатомиздат, 1982. - 672 с.  
3.  Ҳамидов А.А., Исанов Ш.Р. Гидравлика. Ўқув қўлланма. – Тошкент: ЎзМУ нашри, 2003. 
 

 
64
18. Давление в жидкости и газе. Расчет давления жидкости на дно и стенки сосуда 
Вариант 1 
Бруски 1 и 2 помещены в воду так, что грани Б и В находятся на одном уровне. 
I.  На какую грань давление наименьшее? 
1. А  
2. Б 
   3. В      
4. Г 
II.  На какую грань давление наибольшее? 
1. А 
2. Б 
     3. В          4. Г 
III.  На какие горизонтальные грани давление одинаковое? 
1. А и Б; 
 
2. Б и В; 
3. В и Г; 
4. А и В; 
5. Б и Г. 
IV.  Чтобы вычислить давление жидкости на дно сосуда, надо знать: 
1.  плотность и высоту столба жидкости. 
2.  вес жидкости и площадь дна. 
3.  вес и объем жидкости. 
V.  Современные подводные лодки опускаются на глубину до 400 м. вычислите давление в морской воде на этой 
глубине. Плотность морской воды 1030 кг/м
3

1.  20 000 Па; 
2.  20 600 Па;  3.  6800 Па; 
 
4.  4 040 000 Па; 
5.  1030 Па. 
 
Вариант 2 
Пластинки А, Б, В, Г помещены в сосуд с водой так, как показано на рисунке. 
I.  На какую пластинку давление наименьшее? 
1. А  
2. Б 
   3. В      
4. Г 
II.  На какую пластинку давление наибольшее? 
1. А  
2. Б 
   3. В      
4. Г 
III.  На какие пластинки давление одинаковое? 
1. А и Б; 
 
2. Б и В; 
3. В и Г; 
4. А и В; 
5. Б и Г. 
IV.  Зависит ли давление жидкости на дно и стенки сосуда от плотности жидкости? 
1.  Не зависит. 
2.  Давление жидкости прямо пропорционально плотности жидкости. 
3.  Давление жидкости обратно пропорционально плотности жидкости. 
V.  Чему равно давление в цистерне, наполненной нефтью, на глубине 2,5 м? Плотность нефти 800 кг/м
3

1. 2 Па; 
2. 19 600 Па; 
 
3. 680 Па; 
4. 2000 Па; 
 
5. 1030 Па. 
 
Вариант 3 
I.  Давление внутри жидкости на одной и той же глубине… 
1.  сверху вниз больше, чем снизу вверх. 
2.  сверху вниз меньше, чем снизу вверх. 
3.  одинаковое по всем направлениям. 
II.  Как изменится давление на тело с увеличением глубины погружения в жидкость? 
1. Увеличится 
2. Уменьшится  3. Не изменится 
III.  Изменится ли давление на металлическую пластинку, лежащую на дне сосуда с водой, после того, как в сосуд 
опустили деревянный брусок? 
1. Увеличится 
2. Уменьшится  3. Не изменится 
IV.  Зависит ли давление жидкости на дно сосуда от площади дна? 
1.  Не зависит. 
2.  Тем больше, чем больше площадь. 
3.  Тем меньше, чем меньше площадь. 
V.  Какое давление испытывает человек на глубине 2 м? Плотность морской воды 1030 кг/м
3

1.  20 200 Па; 
2.  20 900 Па;  3.  6800 Па; 
 
4.  4 120 000 Па; 
5.  1030 Па. 
 
Вариант 4 
Пластинки А, Б, В, Г расположены в сосуде с водой. 
I.  На какую пластинку давление наибольшее? 
1. А  
2. Б 
   3. В      
4. Г 
II.  На какую пластинку давление наименьшее? 
1. А  
2. Б 
   3. В      
4. Г 
III.  На какие пластинки давление одинаковое? 
1. А и Б; 
 
2. Б и В; 
3. В и Г; 
4. А и В; 
5. Б и Г. 
IV.  Чтобы вычислить давление жидкости на стенки сосуда, надо знать… 
1.  плотность и высоту жидкости. 
2.  площадь стенки сосуда и вес жидкости. 
3.  вес и объем жидкости. 
V.  Какое давление производит столб ртути высотой 5 см? Плотность ртути 13 600 кг/м
3

1.  20 000 Па; 
2.  20 600 Па;   
3.  6700 Па; 
 
4.  4 120 000 Па; 
5.  68 000 Па. 
 

 
65 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
«GIDRAVIKA» fanidan amaliyot va  
laboratoriya mashg’ulotlarida  
O’QITISH TEXNOLOGIYALARI 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

 
66
1. «Suyuqlik va gazlarning eng muhim fizik xossalari» mavzusidagi amaliyot 
mashg’ulotining texnologik modeli 
O’quv soati – 2 soat 
Talabalar soni:  25 ta 
O’quv mashg’ulot  shakli 
Individual topshiriqlarni bajarishga asoslangan amaliy mashg’ulot 
Amaliyot rejasi   
1. Zichlik va solishtirma og’irlik. 
2. Siqiluvchanlik. 
3. Temperaturaviy kengayish. 
4. Qovushoqlik. 
O’quv  mashg’ulotining  maqsadi:  Suyuqlik  va  gazlarning  eng  muhim  asosiy  fizik  xossalari 
haqida  tushuncha  berish;  hisob  imkoniyatlaridan  samarali  foydalanish  ko’nikmalarini  hosil 
qilish; ularni amaliyotga qo’llashni o’rganish. 
Pedagogik vazifalar: 
O’quv faoliyati natijalari: 
 
Har xil suyuqliklarning zichlik va solishtirma 
og’irliklarini topish bo’yicha bilimni  
mustahkamlash; 
 
 Qovushoqlikni aniqlash bo’yicha bilimni  
mustahkamlash; 
 
Temperaturaviy  kengayish  koeffisiyentini  va 
hajmni 
aniqlash 
bo’yicha 
bilimni  
mustahkamlash; 
 
Qo’yilgan savollarga javob beradilar; 
 
Suyuqliklarning zichlik va solishtirma og’irliklarini 
topadilar; 
  Suyuqliklarning qovushoqligini 
aniqlaydilar; 
 
Temperaturaviy  kengayish  koeffitsiyentini  va  hajmni 
aniqlaydilar. 
O’qitish vositalari 
Ma’ruza  matni,  kompyuter  slaydlari,  doska  ekspert 
varaqlari, grafiklardan foydalanish. 
O’qitish usullari-texnikasi 
Amaliy mashg’ulot,  topshiriqlar, amaliy ishlash usuli, 
suhbat, guruhlarda ishlash usuli. Bahs munozara usuli. 
Charxpalak 
O’qitish shakllari  
Individual, guruh 
O’qitish sharoiti  
Texnik  vositalar  bilan  ta’minlangan,  guruhlarda 
ishlash  usulini qo’llash mumkin bo’lgan auditoriya. 
Monitoring va baholash 
Og’zaki savollar, blis-so’rov 
 
«Suyuqlik va gazlarning eng muhim fizik xossalari» mavzusidagi 
amaliyot mashg’ulotining texnologik xaritasi 
Ish bosqich-
lari 
 
O’qituvchi faoliyatining mazmuni 
Tinglovchi faoliyatining 
mazmuni 
 
1-bosqich 
 (20 min) 
1.1. O’quv mashg’uloti savollarni tahlil qiladi va 
o’quv faoliyati natijalarini aytadi. 
1.2. 
Tinglovchilarning 
mashg’ulotdagi 
faoliyatini  baholash ko’rsatkichlari  va  mezonlari 
bilan tanishtiradi (1-ilova). 
1.3.  Mavzu  bo’yicha  tayyorlangan  topshiriqlarni 
tarqatadi.(2-ilova). 
1.4.  Savollar  berib  suhbat  tarzida  tinglovchilar 
bilimlarini jonlantiriladi  
Tinglaydilar. 
 
Tinglaydilar. 
 
 
Topshiriqlar 
bilan 
tanishadilar 
 
Javob beradilar 

 
67 
2 -bosqich 
Asosiy 
bo’lim.  
(50 min) 
 2.1. Topshiriqlarni aniqlaydi  va  guruhda ishlashni tashkil 
etadi. Yechimni tekshiradi va baholaydi. (3-ilova).  
2.2.  Topshiriqlar  mazmunini  tushuntiradi  va  bajarish 
bo’yicha maslahatlar beradi.   

ta 
mini 
guruxga 
ajraladilar.  
Topshiriqda 
keltirilgan 
savollarga 
1-2 
javob 
tayyorlaydi. 
3-bosqich. 
Yakun 
lovchi 
(10 min) 
3.1.  Mavzu  bo’yicha  yakunlovchi  xulosalar 
qiladi.  
3.2. Mavzu maqsadiga erishishdagi tinglovchilar 
faoliyati tahlil qilinadi va baholanadi. 
3.3.  Mavzu  bo’yicha  bilimlarni  chuqurlashtirish 
uchun adabiyotlar beradi. 
Savollar beradilar 
 
UMKga qaraydilar. 
Mustaqil ish topshiriqlari va uy 
vazifalarini yozib oladilar 
Suyuqlik  deb  ikkita  alohida  xususiyatga  ega  bo‘lgan  fizik  jismga  aytiladi:  yetarlicha 
kishik  kuch  ta’sirida  ham  o‘z  hajmini  keskin  o‘zgartiruvchan  va  oquvchan,  yengil 
qo‘zg‘aluvchan.  
Boshqacha  aytganda,  suyuqliklar  –  bu  molekulalari  betartib  joylashgan,  vaqti-vaqti 
bilan  bir  muvozanat  holatdan  boshqasiga  sakrab  o‘tib  turadigan  moddalar.  Suyuqlikning 
eng  muhim  mexanik  xarakteristikalari  bu  uning  zichligi,  solishtirma  og‘irligi  va 
qovushoqligi.  
 
Qisqacha nazariy ma’lumotlar va 
asosiy hisob formulalari 
Zichlik (

) – bu suyuqlik birlik hajmining massasi (kg/m3):  

 = m/V
bunda  m  –  massa  (kg);  V  –  hajm  (m
3
).    Suv  zichligining  temperaturadan  bog‘liqligi 
sezilarsiz.  Ko‘plab  gidrodinamik  hisob  jarayonlarida  suyuqlikning  siqiluvchanlik  va 
temperaturaviy kengayishini  hisobga olinmaydi,  masalan, +4 °S da suvning zichligi 1000 
kg/m3 deb qabul qilinadi. 
Solishtirma og‘irlik (

) – bu suyuqlik birlik hajmining og‘irligi (N/m
3
): 

 = G/V
bunda G – og‘irlik (og‘irlik kuchi, N); V – hajm (m
3
). 
Solishtirma og‘irlik va zichlik erkin tushish tezlanishi (suv uchun +4 °S da g = 9810 
N/m
3
 = 9,81 m/s
2
 10 m/s 
2
) orqali o‘zaro quyidagicha bog‘langan: 

 = 

g.  
Qovushoqlik  –  bu  suyuqlikning  harakati  paytida  uning  zarrachalari  o‘zaro 
siljigandagi qarshilikdan kelib chiqadigan  ichki  ishqalanashini  namoyon qiluvchi  xossasi. 
Suyuqliklardagi  ishqalanishni  qattiq  jismlardagi  siljish  yoki  qirqish  bilan  taqqoslash 
mumkin.  Tinch  turgan  suyuqlik  o‘zining  qovushoqligini  namoyon  qilmaydi,  unda  faqat 
normal  kuchlanishlargina  namoyon  bo‘ladi.  Miqdor  jihatidan  qovushoqlik  o‘zaro  bir-
biriga juda sodda almashinuvchan dinamik va kinematik qovushoqliklar orqali ifodalanadi.   
Dinamik  qovushoqlik  (

):  SI  birliklar  sistemasida  Pas  =  N    s  /  m
2
  ;    SGS  birliklar 
sistemasida  Puaz  (Pz),  masalan 1 Pas = 10 Pz.  
Kinematik qovushoqlik (

):  

 = 

 

 ,   m
2
/s . 
Temperaturaning oshishi bilan qovushoqlikning kama-yishi barcha suyuqliklarga xos. 
Ammo katta bosimlarda bosimning oshishi bilan suyuqlikning qovushoqligi tez oshadi. Bu 
hodisa  faollashuv  energiyasining  o‘shishi  va  relaksatsiya  vaqtining  mos  kattalashishidan 
bog‘liq.  Shuning  uchun,  suyuqlikning  qovushoqligi  uning  jinsidan,  temperaturasidan  va 
bosimidan bog‘liq. 
 

 
68
Suyuqlik va gazlarning asosiy fizik xossalari 
Misollar: 
1-masala. Benzinning solishtirma og’irligi γ =7063 N/m
3
. Uning zichligini aniqlang. 
= 9,81 m/s
2
 – erkin tushish tezlanishi. 
Yechish:____=_γ/g_=_7063_/_9,81_=_720_kg/m__3__._2-masala.'>Yechish: 

 γ/g = 7063 / 9,81 = 720 kg/m
3
 . 
2-masala.  Dizel  yog’ining  zichligi 

  =  878  kg/m
3
  .  Uning  solishtirma  og’irligini 
aniqlang. 
Yechish: γ =

 

 g = 878 

  9,81 = 8613 N/m
3
 . 
3-masala. Diametri d = 100 mm li mis sharning havodagi og’irligi 45,7 N, suyuqlikka 
tushirilgandagisi esa 40,6 N.   Suyuqlikning zichligini aniqlang 
Yechish: Siqib chiqarilgan suyuqlikning V hajmini va G og’irligini aniqlaylik: 
G = G
h
- G

;   G = 45,7 – 40,6 = 5,1 H; 
0
0
gz
p
C



 ;  V= d
3
/6 = 3,14  0,1
3
 / 6 = 0,52310
-3
 m
3
 . 
Endi suyuqlikning zichligini topaylik: 
)
/(gV
G


= 5,1 / (9,81  0,523  10
-3
 ) ≈ 994 kg/m
3
 . 
4-masala.  Er  sirtning  dengiz  sathidagi  atmosfera  bosimi 
p
Па
0
4
10 1

,
  ga,  xavo 
harorati 
t
C
 27
0
 bo’lsa, dengiz sathidan 
h
м
 1000
 balandlikdagi bosimni aniqlansin. 
Yechish: Aniqlanishi kerak bo’lgan bosim  
p
p
z
z g



0
0
(
 
tenglikdan topiladi. Bu yerda 
z
z
h
z




0
0
1000  ga teng. Endi zichlikni aniqlaymiz:  
 




p
RT
кг
м
кг
м
0
4
10 1 10
287 14 273
27
1175
3
3
,
,
(
)
,

YUqoridagi tenglikdan bosimni aniqlaymiz: 
 


p
z
z
Па
кг
м
кг
м









 






10 1 10
1175 9 8
1000
101 10
1 5
500
10 1 10
115 10
8 95
4
0
0
3
4
4
3
3
,
,
,
(
, (
)
(
,
,
)
,
.
 
 
5-masala. Harorat o’zgarmas bo’lgan atmosfera chegarasini aniqlang (bu chegarada 
bosim 
 0   dengiz  sathida  bosim  atmosfera  bosimiga  teng  deb,  xavo  zichligi 
  1175
3
,
кг
м
 ga teng. Gidrostatik tenglamadan izlangan sirtning balandligini topamiz: 
h
z
z
p
p
p
g
км










(
)
,
,
,
,
0
0
0
4
0
10 1 10
1175 9 8
8 8



Mustaqil yechish uchun mashqlar 
 
1-masala.  Neftning  zichligi 

  (kg/m3)  ga  teng.  Uning  SI  birliklar  sistemasidagi    γ 
solishtirma  ogirligini  toping.  Ogirligi  G  (kN)  ga  teng  neft  qanday  hajmni  egallashini 
hisoblang. 
Boshlangich 
ma’lumotlar 
Variantlar 
№ 1 
№ 2 
№ 3 
№ 4 
№ 5 

 (kg/m3)  700 
750 
800 
850 
900 
G (kN
80 
90 
100 
110 
120 

 
69 
 
2-masala.  Suyuqlikning  kinematik  qovushoqligi  ν  (sm
2
/s).  Agar  uning  solishtirma 
ogirligi γ  (kN/m
3
) bo’lsa, u  holda  uning SI birliklar sistemasidagi  dinamik  qovushoqligini 
toping. 
Boshlangich 
ma’lumotlar 
Variantlar 
№ 1 
№ 2 
№ 3 
№ 4 
№ 5 
ν (sm
2
/s
0,28 
0,29 
0,30 
0,31 
0,32 
γ (kN/m
3

6,87 
7,36 
7,85 
8,34 
8,83 
3-masala. Idishning hajmi V (litr). Agar uni to’ldirib turgan suyuqlikning zichligi  

 
(kg/m3)  bo’lsa,  u  holda  uning  ogirligi  qancha?  Idishning  sof  ogirligi  2  kg

s.  Javobni  SI 
birliklar sistemasida bering. 
Boshlangich 
ma’lumotlar 
Variantlar 
№ 1 
№ 2 
№ 3 
№ 4 
№ 5 
V (litr
10 
20 
30 
40 
50 

 (kg/m3)  800 
850 
900 
950 
1000 
Sinov savollari: 
1.  Suyuqlik va gaz moddalari tuchunchalarini ayting va misollar keltiring. 
2.  Bosim, zichlik, temperatura va solishtirma og’irlik deb nimaga aytiladi? 
3.  Kinematik va dinamik qovushoqlik, issiqlik diffuziyasi nima? 
4.  Mexanik  parametrlar  (masalan,  qovushoqlik  va  bosim,  zichlik,  bosim  va  hokazo) 
o’rtasidagi o’zaro bog’lanishni qanday izohlaysiz? 
5.  Suv va havoning xossalari haqida nimalarni bilasiz? 
2. «Bosim o’lchagich asboblar» mavzusidagi amaliyot mashg’ulotining texnologik 
modeli 
O’quv soati – 2 soat 
Talabalar soni:  25 ta 
O’quv mashg’ulot  shakli 
Individual topshiriqlarni bajarishga asoslangan amaliy mashg’ulot 
Amaliyot rejasi   
1.  Bosim  o’lchagich  asboblar  haqida  qisqacha 
ma’lumotlar. 
2. Asosiy qonunlar. 
3. Masalalar yechish. 
O’quv  mashg’ulotining  maqsadi:  Suyuqlik  va  gazlarning  eng  muhim  asosiy  fizik  xossalari 
haqida  tushuncha  berish;  hisob  imkoniyatlaridan  samarali  foydalanish  ko’nikmalarini  hosil 
qilish; ularni amaliyotga qo’llashni o’rganish. 
Pedagogik vazifalar: 
O’quv faoliyati natijalari: 
 
Har xil suyuqliklarning zichlik va 
solishtirma og’irliklarini topish bo’yicha 
bilimni  mustahkamlash; 
 
 Qovushoqlikni aniqlash bo’yicha bilimni  
mustahkamlash; 
 
Temperaturaviy kengayish koeffisiyentini 
va  hajmni  aniqlash  bo’yicha  bilimni  
mustahkamlash; 
 
Qo’yilgan savollarga javob beradilar; 
 
Suyuqliklarning zichlik va solishtirma og’irliklarini topadilar; 
  Suyuqliklarning qovushoqligini 
aniqlaydilar; 
 
Temperaturaviy 
kengayish 
koeffitsiyentini 
va 
hajmni 
aniqlaydilar. 
O’qitish vositalari 
Ma’ruza  matni,  kompyuter  slaydlari,  doska  ekspert 

 
70
Rasm
 2.1
 
varaqlari, grafiklardan foydalanish. 
O’qitish usullari-texnikasi 
Amaliy mashg’ulot,  topshiriqlar, amaliy ishlash usuli, 
suhbat, guruhlarda ishlash usuli. Bahs munozara usuli. 
Charxpalak 
O’qitish shakllari  
Individual, guruh 
O’qitish sharoiti  
Texnik  vositalar  bilan  ta’minlangan,  guruhlarda 
ishlash  usulini qo’llash mumkin bo’lgan auditoriya. 
Monitoring va baholash 
Og’zaki savollar, blis-so’rov 
 
«Bosim o’lchagich asboblar»  mavzusidagi amaliyot mashg’ulotining texnologik 
xaritasi 
Ish bosqich-
lari 
 
O’qituvchi faoliyatining mazmuni 
Tinglovchi 
faoliyatining 
mazmuni 
 
1-bosqich 
 (20 min) 
1.1.  O’quv  mashg’uloti  savollarni  tahlil  qiladi  va 
o’quv faoliyati natijalarini aytadi. 
1.2.  Tinglovchilarning  mashg’ulotdagi  faoliyatini 
baholash 
ko’rsatkichlari 
va 
mezonlari 
bilan 
tanishtiradi (1-ilova). 
1.3.  Mavzu  bo’yicha  tayyorlangan  topshiriqlarni 
tarqatadi.(2-ilova). 
1.4.  Savollar  berib  suhbat  tarzida  tinglovchilar 
bilimlarini jonlantiriladi  
Tinglaydilar. 
 
Tinglaydilar. 
 
 
Topshiriqlar 
bilan 
tanishadilar 
 
Javob beradilar 
2 -bosqich 
Asosiy 
bo’lim.  
(50 min) 
 2.1.  Topshiriqlarni  aniqlaydi  va  guruhda  ishlashni  tashkil  etadi. 
Yechimni tekshiradi va baholaydi. (3-ilova).  
2.2.  Topshiriqlar  mazmunini  tushuntiradi  va  bajarish  bo’yicha 
maslahatlar beradi.   
2  ta  mini  guruxga 
ajraladilar. 
Topshiriqda  keltiril-
gan  savollarga  1-2 
javob tayyorlaydi. 
3-bosqich. 
Yakun 
lovchi 
(10 min) 
3.1. Mavzu bo’yicha yakunlovchi xulosalar qiladi.  
3.2.  Mavzu  maqsadiga  erishishdagi  tinglovchilar 
faoliyati tahlil qilinadi va baholanadi. 
3.3.  Mavzu  bo’yicha  bilimlarni  chuqurlashtirish  uchun 
adabiyotlar beradi. 
Savollar beradilar 
UMKga qaraydilar. 
 
Mustaqil ish topshi-riqlari 
va uy vazifala-rini yozib 
oladilar 
Bosim o’lchagich asboblar 
Download 7.17 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   11   12   13   14   15   16   17   18   ...   22




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling