Alisher navoiy nomidagi samarqand davlat universiteti
Paskal qonunini ayting va izohlang. Misollar keltiring. 5
Download 7.17 Kb. Pdf ko'rish
|
- Bu sahifa navigatsiya:
- « Suyuqlikning idish tuynugidan oqib tushishi » mavzusidagi amaliyot mashg’ulotining texnologik xaritasi
- Yechish .
4. Paskal qonunini ayting va izohlang. Misollar keltiring. 5. Gidrostatik naporni ayting va izohlang. Misollar keltiring. 8. « Suyuqlikning idish tuynugidan oqib tushishi » mavzusidagi amaliyot mashg’ulotining texnologik modeli O’quv soati – 2 soat Talabalar soni: 25 ta O’quv mashg’ulot shakli Individual topshiriqlarni bajarishga asoslangan amaliy mashg’ulot Amaliyot rejasi 1. Oqim tezligi. 2. Ortiqcha bosim. 3. Asosiy qonunlar: Bernulli tenglamasi, uzviylik tenglamasi. 4. Masalalar yechish. O’quv mashg’ulotining maqsadi: Suyuqlik va gazlarning eng muhim asosiy fizik xossalari haqida tushuncha berish; hisob imkoniyatlaridan samarali foydalanish ko’nikmalarini hosil qilish; ularni amaliyotga qo’llashni o’rganish. Pedagogik vazifalar: O’quv faoliyati natijalari: Turli hollar uchun Bernulli tenglamasini va uning ma’nolari (fizik, geometrik) ni o’rganadilar; Bu tenglamani qo’llashni o’rganadilar; Hajmni aniqlash bo’yicha bilimni mustahkamlash; Qo’yilgan savollarga javob beradilar; Suyuqliklarning teshik va nasadkalardan oqish tezliklarini topadilar; Suyuqliklarning bosimini aniqlaydilar; Napor chiziqlarini chizadilar va hajmni aniqlaydilar. O’qitish vositalari Ma’ruza matni, kompyuter slaydlari, doska ekspert varaqlari, grafiklardan foydalanish. 92 Rasm 2.8 O’qitish usullari-texnikasi Amaliy mashg’ulot, topshiriqlar, amaliy ishlash usuli, suhbat, guruhlarda ishlash usuli. Bahs munozara usuli. Charxpalak O’qitish shakllari Individual, guruh O’qitish sharoiti Texnik vositalar bilan ta’minlangan, guruhlarda ishlash usulini qo’llash mumkin bo’lgan auditoriya. Monitoring va baholash Og’zaki savollar, blis-so’rov « Suyuqlikning idish tuynugidan oqib tushishi » mavzusidagi amaliyot mashg’ulotining texnologik xaritasi Ish bosqich- lari O’qituvchi faoliyatining mazmuni Tinglovchi faoliyatining mazmuni 1-bosqich (20 min) 1.1. O’quv mashg’uloti savollarni tahlil qiladi va o’quv faoliyati natijalarini aytadi. 1.2. Tinglovchilarning mashg’ulotdagi faoliyatini baholash ko’rsatkichlari va mezonlari bilan tanishtiradi (1-ilova). 1.3. Mavzu bo’yicha tayyorlangan topshiriqlarni tarqatadi.(2-ilova). 1.4. Savollar berib suhbat tarzida tinglovchilar bilimlarini jonlantiriladi Tinglaydilar. Tinglaydilar. Topshiriqlar bilan tanishadilar Javob beradilar 2 -bosqich Asosiy bo’lim. (50 min) 2.1. Topshiriqlarni aniqlaydi va guruhda ishlashni tashkil etadi. Yechimni tekshiradi va baholaydi. (3-ilova). 2.2. Topshiriqlar mazmunini tushuntiradi va bajarish bo’yicha maslahatlar beradi. 2 ta mini guruxga ajraladilar. Topshiriqda keltirilgan savollarga 1-2 javob tayyorlaydi. 3-bosqich. Yakun lovchi (10 min) 3.1. Mavzu bo’yicha yakunlovchi xulosalar qiladi. 3.2. Mavzu maqsadiga erishishdagi tinglovchilar faoliyati tahlil qilinadi va baholanadi. 3.3. Mavzu bo’yicha bilimlarni chuqurlashtirish uchun adabiyotlar beradi. Savollar beradilar UMKga qaraydilar. Mustaqil ish topshiriqlari va uy vazifalarini yozib oladilar Suyuqlikning idish tuynugidan oqib tushishi Masala 1. Diametri d ga teng bo’lgan tirqish orqali suv A rezervuardan B rezervuarga, undan esa d n diametrli tirqish orqali esa atmosferaga barqarorlashgan oqim bilan o’tayapti. (rasm 2.8). Suvning temperaturasi t,°S. H 1 nasadka oldida qanday napor bo’lishini va oqim rejimini aniqlang, bunda A rezurvuardagi nasadka o’qining erkin sirtga nisbatan chuqurligi H ga teng. Yechish. Sifon orqali o’tayogan suv sarfi 2-2 tekislikka nisbatan 1-1 va 2-2 kesimlar uchun tuzilgan Bernulli tenglamasidan aniqlanadi: w 2 h g V g p H g V g p с с . (3.13) p 1 = p 2 = p at , v 1 = v 2 = 0 bo’lganligi uchun, (3.13) tenglamadan H = h w1-2 , (3.14) 93 bunda h w1-2 – quyidagi formula bilan aniqlanuvchi naporning yo’qotilishi: g V d l l h w ) л ( , – gidravlik ishqalanish koeffisiyenti; – mahalliy ishqalanish koeffisiyentlari yig’indisi. (3.14) tenglama ikki usul – grafoanalitik va analitik usullarda yechilishi mumkin. Grafoanalitik usulda suv oqimlarining tezliklarini bergan holda quyidaga parametrlarning qiymatlarini hisoblash kerak: н Vd Rе , (3.15) Rе d э Д , л . (3.16) H = f(V) funksiya grafigini tasvirlab, oldindan ma’lum bo’lgan H ning qiymatini qo’yib, izlanayotgan V tezlik va oqim sarfi aniqlanadi V d Q 4 2 . Re soni ifodasi (3.15) da qatnashayotgan suvning kinematik qovushoqligi koeffisiyentining temperaturadan bog’liq qiymati ilovada keltiriladi (Jadval A.2). (3.14) tenglamani birinchi yaqinlashishdagi analitik yechimini topishda sifon o’tkazgichdagi suvning harakati ishqalanishning kvadratik sohasiga mos keladi deb olinadi. Bu holda ning qiymati quyidagicha aniqlanadi: d э Д , л . (3.17) va se larning ma’lum qiymatlarida (3.14) tenglama V tezlikka nisbatan yechilishi mumkin. V ni topib, harakat rejimi ishqalanishning kvadratik sohasiga tegishli ekanligini tekshirib ko’rish kerak. Buning uchun Re soni topiladi va quyidagi shart tekshiriladi: d R е э Д . (3.18) Agar ushbu shart bajarilsa, V va Q ning topilgan qiymatlari yakuniy hisoblanadi. Aks holda Re sonining birinchi yaqinlashishdagi qiymatini olib, ikkinchi yaqinlashish hisoblanadi. Mahalliy qarshiliklar koeffisiyentlarining yig’indisi setkali klapan ishqalanishi ( s = 5) va trubadan chiqish yo’qotilishi yig’indisi deb olinadi вых c ж ж У е . Suyuqlikning maksimal ko’tarilishini aniqlash uchun 1-1 tekislikka nisbatan 1-1 va 3-3 kesimlar uchun Bernulli tenglamasi tuziladi w 2 3 3 am с с h z g V g p g p Bundan p 3 = p n.p da z ning qiymati topiladi. 94 Masalani yechishda 2.8-jadvaldagi qiymatlar olinsin. Jadval 2.8 Oxirgi raqami d, mm d n , mm Dastlabki raqami H, m t, °S 0 25 21 0 18 5 1 26 20 1 12 10 2 27 28 2 14 12 3 28 27 3 15 14 4 29 22 4 16 18 5 30 25 5 19 20 6 31 26 6 20 22 7 32 23 7 11 24 8 33 29 8 13 26 9 34 24 9 17 16 Masala 2. мм , Д э ekvivalent g’adirlikka ega bo’lgan d = 25 mm diametrli va uzunligi l = 12 m bo’lgan po’lat sifon o’tkazgichning suv sarfi Q = 1,0 l/s (rasm 4.4). Suv temperaturasi t = 20S Agar z = 4 m, l 1 = 4,5 m bo’lsa, kerakli napor N va sifonning eng baland nuqtasidagi bosim aniqlansin (3-3 kesimda). Trubaning egilishidagi naporlar yo’qotilishi e’tiborga olinmasin. 1 2-2 tekislikka nisbatan 1-1 va 2-2 kesimlar uchun Bernulli tenglamasini tuzamiz w h g V g p H g V g p 2 1 с . R 1 = R 2 = R atm va v 1 = v 2 = 0 bo’lganligi uchun N = h w1-2 . 2 Suv oqimining tezligi м/с , , , , , р d V V . 3 Suvning kinematik qovushoqligi 20 = /с м 2 , . 4 Reynolds soni . , , , н Vd Re 5 Gidravlik qarshilik sohasini aniqlovchi parametr , Д э d Re – qarshilik sohasi kvadratik. 6 Gidravlik ishqalanish koeffisiyenti , , , Д 0,11 л 4 э d . 7 Mahalliy qarshiliklar koeffisiyentlarining yig’indisi = vx vыx 0,5 + 1 = 1,5. 8 Kerakli napor Rasm 4.4 95 3 , 4 81 , 9 2 04 , 2 ) 5 , 1 025 , 0 12 039 , 0 ( 2 ) ( 2 2 g v d l H m. 9 1-1 tekislikka nisbatan 1-1 va 3-3 kesimlar uchun Bernulli tenglamasini tuzamiz w h z g V g P H g V g P с 3 1 . Bundan V 1 = 0, V 3 = 2,04 m/s, R 1 = R atm = 0,110 6 larni e’tiborga olib w h z g V g p g p с с а 3 g V d l w h 2 ) ( 2 3 1 bo’lganligi uchun . м , , , ) , , , , ( , , с 3 g p , Bunda = vx 0,5, yoki , , 3 p Pa. = 44 KPa Masala 3. Yopiq rezervuardan suv atmosferaga geometrik o’lchamlari : d 1 = 32 mm, l 1 = 65 m; d 2 = 38 mm; l 2 = 35 m bo’lgan o’zgaruvchi kesimli o’tkazgich orqali chiqadi, bunda rezervuardagi suv sathidagi ortiqcha bosim p = 30 KPa, (rasm 4.5). Rezervuardagi suv sathining balandligi truba o’qiga nisbatan H 1 = 8 m. suvning temperaturasi t = 10 °C. O’tkazgichning ekvivalent g’adirligi Δ e = 0,15 mm. Tirqish krani to’liq ochilganda ( , ж к ) suv sarfi topilsin, napor va pezometrik chiziqlar chizilsin. 1 Truba o’qiga nisbatan 1-1 va 2-2 kesimlar uchun Bernulli tenglamasini tuzamiz d l g V g V g V d l H g P кл вх л ж ж л с . 2 Masala shartiga ko’ra mahalliy qarshiliklar koeffisiyenti , ж вх ; , ж вых ; , ж кл , ) ( ) ( ) щ щ ( ж в.р d d . 3 Uzviylik tenglamasiga asosan, V 2 tezlikni V 1 tezlik orqali ifodalaymiz d V d V р р , d d V V . 4 va V 2 ning qiymatlarini dastlabki tenglamaga qo’yib, Rasm 4.5 96 . , , л , , л с d d g V d d g V d d g V d l g V g V g V d l H g p (4.1) 5 Birinchi yaqinlashishda suvning harakati o’tkazgichning har ikkala qismida kvadratik sohaga mos keladi deb olamiz. U holda ning qiymati d э Д , л = 4 32 15 , 0 11 , 0 = 0,0288; 4 2 38 15 , 0 11 , 0 = 0,0276. 6 Ma’lum bo’lgan barcha miqdorlarni (4.1) tenglamaga qo’yib, ; 36 , 82 2 06 , 11 ) 38 32 38 32 17 , 0 38 32 038 , 0 35 0276 , 0 5 , 4 5 , 0 032 , 0 65 0288 , 0 ( 2 8 81 , 9 1000 10 30 2 1 2 2 2 2 2 2 2 1 3 g V g v м/с , , , , V м/с. , , d d V V 7 Suvning kinematik qovushoqligi м/с , v . 8 Reynolds soni 39572 10 0131 , 0 032 , 0 62 , 1 Re 4 1 1 1 d v ; . 33359 10 0131 , 0 038 , 0 15 , 1 Re 4 2 9 Qarshilik sohasining kvadratik bo’lishlik shartini tekshiramiz: , э Д Re d ; , Д Re э d . 10 Gidravlik ishqalanish koeffisiyentini aniqlashtiramiz Re Д , л э d = 4 39572 68 32 15 , 0 11 , 0 = 0,0311; 2 = 4 33359 68 32 15 , 0 11 , 0 = 0,0306. 11 Uchastkalar bo’yicha suv harakatining tezligi ikkinchi yaqinlashish bilan hisoblaganda: , ) , , , , , , , ( g V ; 97 0 , 89 06 , 11 81 , 9 2 1 V = 1,56 m/s; 1 , 1 38 32 56 , 1 2 2 2 V m/s. 12 O’tkazgich sarfi . /с м , л/с , , , , р 3 v d Q 13 Uzunlik bo’yicha va mahalliy qarshiliklardagi yo’qotishlar ; м , , , , вх h ; м 558 , 0 81 , 9 2 56 , 1 5 , 4 2 кл h м 8 , 7 81 , 9 2 56 , 1 032 , 0 65 0311 , 0 2 2 2 1 1 1 1 1 g v d l h l ; м , , , , , л g d l h V l ; ; м , , , , вр h , , , вых g h V m. Napor va pezometrik chiziqlarning qurilishi 4.6 rasmda tasvirlangan Download 7.17 Kb. Do'stlaringiz bilan baham: |
Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling
ma'muriyatiga murojaat qiling