Alla – O‘zbek bolalar folklori janri sifatida nargiza Abdurashid qizi Umurzaqova Kamola Baxromovna Nasirova
Download 461.14 Kb. Pdf ko'rish
|
alla-o-zbek-bolalar-folklori-janri-sifatida
|
www.scientificprogress.uz
Page 971 hisoblanadi. Ammo bu bilan barcha o‘zbek allalari faqat to‘rtlik shakldan iborat deyish to‘g‘ri emas. Chunki o‘zbek onalari repertuarida faqat birgina uchlik, beshlik, oltilik, yettilik va sakkizlik shaklidagi allalar ham shuningdek, uchlik, beshlik, oltilik, yettilik va sakkizlik shaklidagi bir necha banddan tarkib topgan yagona g‘oyaviy-estetik mazmunga ega allalar ham mavjud. Bu xildagi strofik rang-baranglik onaning allaning kuylayotgan vaziyatdagi kayfiyatining natijasi bo‘lib, bu kayfiyatda ifodalanishi kutilgan niyatning salmog‘i, yo‘nalishiga bog‘liq. O‘zbek allalarida shunday ichki bir mantiq borki, u qaysidir bir ishorada harakat, ohang va mazmun birligini ta’minlab turadi. Shu fikrning dalili sifatida tubandagi allani ko‘zdan kechiraylik: Alla-yo alla, Oppoq qizim, alla, Qaymoq qizim, alla, Go‘zal qizim, alla, Asal qizim, alla, Oqcha qizim , alla, Zoqcha qizim, alla. Sanam qizim, alla, Tamtam qizim, alla. Erka qizim, alla, Serka qizim, alla. Chaman qizim, alla, Saman qizim, alla. Ko‘rinib turibdiki, bu alla erkalash xususiyatiga ega. Unda strofik bo‘lak – ikkilik shaklda. Barcha qofiyadosh so‘zlar sifatlash (epitet) vazifasini bajargani holda nuqul satr boshida kelgan: “qizim, alla” murojaatnomasiesa monoton mayin ohangni ta’minlovchi tarkibli radif bo‘lib, butun alla davomida ohang va kuyning yaxlitligini, yagona oqimda davom etishini ta’minlab turibdi. Sifatlovchiq ofiyadosh so‘zlarda onaning qizalog‘iga bo‘lgan chuqur mehri xilma-xilqiyoslash va o‘xshatishlarda tovlanib turadi. Shu qiyoslash va o‘xshatishlarni yuzaga keltirgan narsa va hodisalarning aksariyati qay bir xususiyati bilan uxlatilayotgan qizaloq xususiyatlarini yoki qiyofasini ochishga qaratilganqizining erka bo‘lish istagi serkaning holatini esga olganda jonlilik kasb etgani singarioqcha qizining “chug‘ur-chug‘yri”, zog‘cha “chug‘ur-chug‘uri” ni xotirga keltiradi. Shu bahona ona qizalog‘ining nafaqat tashqi sifatlarini (oppoqligi, go‘zalligi, chopqirligi va h.k.), balki, ma’naviyatiga xos yumshoqlik, vazminlik va boshqa belgilarini ham poetic ta’riflab turib, shu ijobiy fazilatlarni o‘z jigargo‘shasida ko‘rishni istaydi, shu istagini mehrga yo‘g‘rilgan pardalarda mayin kuylaydi. Onalar o‘zlari xush yoki noxushliklaridan qat’iy nazar farzandlariga hamisha mehribonlik qila oladilar. Shundan bo‘lsa kerak, ular farzandlarini erkalata turib, uyqu chaqirganlarida eng nafis ranglarni tanlashga, ularni SCIENTIFIC PROGRESS VOLUME 2 ǀ ISSUE 8 ǀ 2021 ISSN: 2181-1601 Uzbekistan Download 461.14 Kb. Do'stlaringiz bilan baham: 
|