Amaliy mashg'ulotlarni tashkil etish bo'yicha ko'rsatma va tavsiyalar

Математика услублари ва моделаштириши. Турли экосистемаларнинг табиий ҳолати, ўзгариш ва уларга хос экологи томонларни математик моделлар услуби ёрдамида аниқлаш Б.C.Паттен (1971), М/Бг Дале (1970), Ю.Ўдум (1975), В.ДФёдров, Т.Г Гилманов (1980) каби олимларнинг ишларида ўз аксини топган.

Биохилмахилликни сақлашда ўтказиладиган тадқиқотлар давомида олинадиган турли маълумотларнинг тўғрилигини математик статистика услублари билан ҳар хил вариантда олинган материаллар бир-бирларига солиштирилади. Улар ўратси даги фарқлар чиқарилади. Масалан, сенозлар ичидаги турларининг умумийлигини чиқаришда Соренсен формуласи ёки жакар формуласи қўлланилади. Бу ерда “К” умумий турлар коеффитсенти “С”-иккита ўрганилган жой учун умумий турлар сони, “А”-бир ўрганилган жойнинг турар сони, “В”-иккинчи ўрганилган жойнинг турар сони. Ҳозирги вақтда табиий биологик влқеаларни мабеллаштириш, тирик табиатнинг турли жараёнларини сунъий яратиш кенгг қўлланилмоқда.
Турли биологик йўналишларда “Тирик моделлар” қўлланилиши, табиий шароитда организмларнинг тузилиши,ўзгариши, ҳаракат функтсиялари билан бир-бирларидан фарқ қилишлари тез ечилади.
Екологик моделлар компьютерлар ишлар олиб бориш йўли билан биологик системалар тузилишини ва уларнифунктсияларини аниқлаш мумкин. Ундан ташқари тузилган экологик ҳолатни таҳлил қилиб келажакдаги ҳолатини айтиб ҳам бериш мумкин. Маълумк биологик бирикмаларнинг миқдор кўрсаткичларини ўрганишда математик моделлар жуда қўл келади. Баъзи ҳолларда математик формулалар ҳам қўлланилади. Масалан, айрим тур вакиллари ҳосил қилган популятсиянинг зсиш тезлигини аниқлашда оддий дифферрентсиал тенгламалар қўлланилади: дхрдтх/ бу ерда “р” –популятсиянинг ўсиш тезлиги учун доимий қабул қилинган.
Ечиш: ҳамда х к х0-р1; бу ерда х0- белгичси “т”қ “0” вақтдаги популятсия қалинлиги.
Турли математик йўллар, моделлар, амалий экология, экологи моделлар яратиш тоза математик йўналишларга хос мутахассисларда чуқур ўрганилади. Бу ерда биз сматематик йўлларда тбошланғич намуналар келитирдик холос.
Қишлоқ хўжалигида олдиндан режалаштирилган ҳақиқий имкониятли хосил (ХИХ)ни олишга мўлжаланган маъум экан майдан иқими (ёруғлик, ҳарорат, тупроқнинг унумдорлиги, намлик каби) табиий омиллар инобатга олинади. Табиий экологик мажмуалар қуйидаги математик кўринишга эга бўлади: . Бу ерда маҳсулдорликнинг биогидротермик имконияти, баллар; W- фойдали намлик; Т-ветатсия даври, декадалар сони;Р-вегетатсия давридаги родиотсион баланс кджвсм;кджғсм²; 36 йил давомидаги дегадалар. Баллардан абсалют қуруқ биомассанинг ҳосилига ўтиш қуйидаги формула формула асосида бўлади. бу ерда У₆биомассанинг ҳосил, т/га:В-емперик каеффитсент. Тенг 20 га; К_р-маҳсулдорликнинг гидротермик имконияти. Балл.