Amaliy mashg'ulotlarni tashkil etish bo'yicha ko'rsatma va tavsiyalar

Ўрик арчаларининг классификацияси (жадвал 19)

Ассоциациялар гуруҳлари	Ассоциациялар
1	2
Бошоқдошлилар ҳар-хил ўтли ўрик арча	1.Тимофеевкали-ҳар хил ўтли-ўрик арча. 2.Мушукқуйруқли-ҳар хил ўтли-ўрик арча. 3.Қўньирбошли-ҳар хил ўтли-ўрик арча.
Бошоқдошлилар ҳар-хил ўтли ўрик арча, савр арча иштирокида	4.тимофеевкали-ҳар хил ўтли-ўрик арча. 5.Мушукқуйруқли-ҳар хил ўтли-ўрик арча. 6.Тароқбошли-ҳар хил ўтли-ўрик арча.
Ҳар хил ўтли-ўрик арча,савр арча билан.	7.Қўнғирок гулли-ўрик арча.
Ҳар хил ўтли-ўрик арча.	8.Гератли лигуллрияли ўрик арча. 9.Шерольинли-тароқбошли-ўрик арча.
Ҳар хил ўтли-бегатли ўрик арча.	10.Рангли-бегатли-ўрик арча. 11.Шеролинли-бетагали-ўрик арча. 12.Тўнғизсутли-бетагали-ўрик арча.
Ҳар хил ўтли, бетагали-ўрик арча, савр арча билан	13.Геронли-бетагали-ўрик арча. 14.Чуичуқоёқли-бетагали-ўрик арча.
Акантолиманли-еспарцетли ўрик арча	15.Акантолимонли-ўрик арча. 16.Бетагали-еспарцетли-ўрик арча. 17.Акантолимонли- эспарцетли ўрик арча.
Ҳар хил ўтли-қўньирбошли ўрик арча	18.Таусаьизли-қўньирбошли ўрик арча 19.Тароқбошли-еспарцетли ўрик арча

«Ўзбекистоннинг ўсимликлар қоплами» номли монографиянинг ИВ жилдида барча арчазорларнинг гуруҳ ассоциациялари ва уларнинг ташкил қилган қопламларига тўлиқ таъриф берилган.

Уларни қайтармаган холда шуни таъкидлаймизки, Ўзбекситонда тарқалган барча ўрик арчалар ассоциацияларида 177 турдан иборат ўсимликлар қайд қилинган. Улардан 3 таси дарахт, 14 таси буталар, 3 та яримбуталар, 96 та кўй йиллик ўтчил ўсимликлар 3 та икки йиллик ўтчил ўсимликлар 3 та икки йиллик ва 8 та бир йилликлар.
Ўзбекистоннинг ўрмон фонди майдон ва улардаги дарахтларнинг хажми бўйича арчазорлар биринчи ўринни эгаллайди. Мавжуд ўрмонларни 97% арчазорлардан иборат бўлиб, улардаги дарахтлар (ёьоч миқдорида) 5, 46 млн м² ташкил қилади (Кульбачнқй, 1968).
Арча қадим замонлардан бери махаллий аҳоли томонидан ҳар хил мақсадлар учун ишлатилиб келинган. Тоғларда истиқомат қилувчи ва хозирда ҳам истиқомат қилувчи одамлар учун арча қурилиш материали ва ўтин вазифасини бажарган. Арча дарахтларидан кўмир тайёрланган.
Махаллий аҳоли арчадан қимматли дори манбаи сифатида фойдаланади ва бу тўғрида Абу Али ибн Сино ҳам ўз вақтида ёзган эди. Улуғ Ватан уруши йилларида арча шохларидан тайёрланган ҳар хил микроб ва бактерияларни ўлдириш мақсадида ишлатилган. Арчанинг шох шаббаларидан эфир мойлари ва смола олинади.
Қадим замонлардан бери арчазорлардан тартибсиз фойдаланганлги боис уларни майдонлари қисқариб кетган. Ҳозирги кунда арчазорлардан самарали фойдаланиш уларни муъофаза қилиш керак. Арчалар тоь ёнбаьирларини химоялаб, тупроқ қатламларини эрозияга учрашига йўл қўймайди. Улар катта рекреацион, маданий ва эстетик рол ўйнайди.
Арчаларни аҳамияти яна шундан иборатки, улар фитонцидлар чиқариб атмосферани тозалаб туради, шу сабабли уларни соғломлаштирувчи ва дам олувчи сихатгохлар атрофига кўпроқ ёкиш мақсадга мувофиқ.

6- амалий машғулот: Биохилмахилликни миллий стратегияси

Режа:

1. 
   Биологик хилма-хиллик нима?
   
2. 
   Ўзбекистон Республикаси «Биологик хилма-хилликни сақлаш».
   
3. 
   Зарафшон қўриқхонаси биологик хилма-хиллиги.
   
4. 
   Жамиятнинг экологик онги.
   
5. 
   (БМТ) 2010 йилни Халқаро биологик хилма-хиллик йили деб эълон қилиниши.