Anatomiya yangi indd

Epiteliy to‘qimasi bir qavatli va ko‘p qavatli bo‘ladi. Bir qavatli 

epiteliy to‘qimasi bir qavatdan tuzilgan yupqa plastinka shaklidagi 

hujayralardan tashkil topgan. Bir qavatli epiteliy to‘qimasi hu-

jayralari shakliga qarab yassi, kubsimon va silindrsimon epiteliy-

ga, funksiyasiga ko‘ra kiprikli, bezli, teri va ichak epiteliylariga 

bo‘linadi.

Ko‘p qavatli epiteliy to‘qimasida hujayralar bir necha qavat 

joy lashgan, ular har xil shaklda bo‘ladi.

Biriktiruvchi to‘qima organizmning ichki qismini tashkil etib, 

mezenxima kurtagidan hosil bo‘ladi. Biriktiruvchi to‘qima bir necha 

guruhga: qon va limfa to‘qimasi, tog‘ay va suyak to‘qimasi , yog‘ 

to‘qimasi, retikulyar to‘qima, pigmentli to‘qimalarga bo‘linadi. 

Muskul to‘qimasi tolalarining protoplaz 

masida qisqarish xu-

susiyatiga ega, maxsus ingichka tolalar (miofibrillar) bo‘lishi bi-

lan boshqa to‘qimalardan farq qiladi.Organizmda ikki xil: silliq va 

ko‘ndalang-targ‘il muskul to‘qimalari bo‘lib, silliq muskul to‘qimasi 

ichki organlar, tomirlar sistemasida bo‘ladi, ko‘ndalang-targ‘il 

muskul to‘qimasi suyaklarni qoplab turadi. Muskul to‘qimasi me-

zenximadan rivojlanadi. Silliq muskul to‘qimasi hujayralari uzu-

nasiga cho‘zilgan duk shaklda, hujayralar sitoplazmasida oval 

shakldagi yadro bor. Miofibril tolalari bir-biriga parallel joylashgan 

bo‘lib, qisqarish xususiyatiga ega.

Nerv to‘qimasi tashqi muhit ta’sirida ichki a’zolarda sodir 

bo‘ladigan ta’sirotlarni o‘tkazish vazifasini bajaradi. Nerv to‘qimasi 

neyron va yordamchi nerv to‘qimasi – neyrogliyadan tuzilgan. 

Neyrogliya ko‘p o‘siqli hujayralardan iborat. Neyrogliya hujay-

ralari orasida nerv hujayralari joylashadi. Neyrogliya hujayralari 

neyronlarga nisbatan tayanch-trofik vazifasini bajaradi. Neyron 

 

nerv hujayrasi va bir necha o‘simtalardan iborat. Uzun o‘simtasi 

akson, katta o‘simtalar – dendritlar  deb ataladi. Nerv hujayral-

ari turli-tuman shaklda: yulduzsimon, yumaloq, oval va noksimon 

bo‘ladi. Ular nerv sistemasining turli qismida joylashgan. Nerv to-

lasini mielin parda, uning ustini esa shvann pardasi o‘rab turadi. 

Mielin parda nerv tolasining ba’zi qismlarida biroz torayib, Ranve 

bog‘lamlari (bo‘g‘imlari)ni hosil qiladi. Bu pardalar nerv tolalarini 

bir-biridan ajratadi va himoya vazifasini bajaradi.

9