Aniqlash usullari

III bob. RHA, RET VA RO‘M QIYMATLARINI NAZARIY HISOBLASH
3,1. Xonadagi RHA mikdorini nazariy hisoblash
Xonadagi radon gazining hajmiy aktivligi, atrof-muhitdagi manbalarga, ya’ni bino ko‘lamiga, havo almashish tezligiga, geografik va iqlimiy faktorlarga bog‘liq bo‘lgan juda o‘zgaruvchan kattalikdir.

Agar xonadagi radonning asosiy manbalardan chiqish tezligini va havo almashish tezdigini vakt bo‘yicha o‘zgarmas deb faraz qilsak, shu xonadagi RHAni kuyidagi formuladan aniklasa bo‘ladi [4]:

A = (3.1)

bu erda: A - xonadagi RHA. Bk/m3; - radonning er maydoni va poydevor yuzasidan chiqish tezligi, Bk/(m³∙sek); -radonning qurilish materialaridan chiqish tezligi, Bk/(m³∙sek); -radonning atmosferadan kirish tezligi, Bk/(m³∙sek); -radonning suvdan chiqish tezligi, Bk/(m³∙sek); λ_Rn – ²²²Rn emirilish doimiysi, sek^-1; λ_XAT-xonadagi havoning almashish tezligi (HAT), sek^-1.

Radonning uy poydevori va er yuzasidan chiqish tezligi quyidagicha ifodalanadi:

(3.2)

bu erda: E_PD - radonning uy poydevori va er yuzasining eksxalyasyaya tezligi, Bk/m²∙sek; S_PD - poydevor yuzasi, m²; V- xona hajmi, m³.

Xona ichidagi qurilish materiallari tufayli bo‘ladigan radonning umumiy chiqish tezligi:

(3.3)

bu erda: -pol, devor va ship materiallarinikg RET yig‘iidisi, Bk/m²∙sek;

-materiallarning umumiy yuzasi, m³.

Tabiiy havo almashish tufayli tashqi atmosferadan xonaga kirayotgan radon tezligi:

, (3.4)

bu erda: — atmosferadagi RHA, Bk/m³; - xonadagi HAT, sek^-1.

Suvdan foydalanish paytida xona havosiga qo‘shilayotgan radon miqdori quyidagi formuladan aniqlaiadi:

(3.5)

bu erda: -suvdagi RHA, Bk/m³; -vaqt bnrligi ichida foydalanayotgan suv hajmi, m³/sek; -suvning degazatsiya (erigan gazlardan xalos bo‘lish) koeffinieiti, nisb. b.

Ma’lumotlarga ko‘ra, nazariy yo‘l bilan yuqoridagi har bir parametrni hisobga olish juda qiyin kechadigan jarayon bo‘lib, amalda haqiqiy radon aktivligi qiymatidan katta farq qilinishi qayd kilingan.